|
Mundartwoort
|
Mehrzahl
|
|
Hoochtüütsch
|
Biischpiil
|
|
ä
|
|
|
ein, eine
|
ä Maa, ä Frau; ä guätä Ruäff
|
|
ä Blätz ap
ä Blätz Bodä
|
|
m
|
eine Schürfung
ein Stück Land
|
Är isch umgkiit und hätt ä Blätz
ap.
Mer händ im Autschachä ä Blätz Bodä.
|
|
ächlä. Ächläi
|
|
|
etwas,
|
Gimmer au ächlä Broot. Gimmer nuch ächläi.
|
|
ä chöligä Hunger
|
|
m
|
ausgehungert, viel Appetit
|
Mer händ lang müäsä waartä, bis-äs Zmita<ag ggii häät, und miir händ afed ä chöligä Hunger gkaa.
|
|
ä gsottes Äi
|
|
|
gesottenes Ei
|
Äm liäbschtä hett-i etz ä gsottes ÄI.
|
|
ä fürchtigs Wäsä
|
|
n
|
Aufsehen erregen, überrteiben
|
Mached ä nüä ä sonä fürchtigs Wäsä, wän-i ämaal gschtoorbä bi.
|
|
ä Gschtudiärtä
|
|
|
Studierter
|
Sinä Suh isch ä Gschtudiärtä.
|
|
ä Guätä!
|
|
|
guten Appetit! Mahlzeit!
|
|
|
ä guäti Schtund
|
|
|
in etwas mehr als einer Stunde
|
Inerä guätä Schtund möged-er vum Obertaal i Obersee fürä.
|
|
ä himelwiitä Underschiid
|
|
|
ein himmelweiter Unterscheide
|
Lachä und Brüälä sind ö himmelwiitä-n-Underschiid.
|
|
ä Huuffä
|
|
|
viele, viel
|
Äs hätt ä Huffä Lüüt gkaa ä dr Fahrt.
|
|
ä käis
|
|
n
|
keines
|
Ä käis hett öppis gsäit.
|
|
ä Läidi
|
|
|
schlecht Wetter
|
Deer Summer isch uff dä-n-Alpä ä-n-eeländi Läidi gsii.
|
|
ä langä Lulatsch
|
|
|
ein gross gewachsener, einfältiger Mann
|
Deer lang Lulatsch davoornä, söl ämall dr Grind abähebä, sust gse-p-mä nüüt.
|
|
ä langs Eeländ
|
|
|
ein gross gewachsener, einfältiger Mann
|
Dr läng Fischli isch ä langs Eeländ.
|
|
ä luggi Schtund
|
|
|
nicht ganz eine Stunde lang
|
Inerä luggä Schtund sind-er vum Staafel z Aahoornä-n-obä.
|
|
äm eesigschtä
|
|
|
am ehesten, sehr wahrscheinlich
|
Äm eesigschtä wüssti daas dr Pfarer-
|
|
ä miir nüüt ä diir nüüt
|
|
|
mirnichtsdirnichts, gleichwohl,
|
Deer isch ä mir nüüt ä diir nüüt dur ds Farverbott durägfarä.
|
|
ä rächtä Prüäff
|
|
|
ein guter Beruf
|
Är hätt chännä ä rächtä Püäff leernä.
|
|
ä Sauchelti
ä Schwiichelti
|
|
|
eine fürchterliche Kälte
|
Dä Winter isch-es uffem Obersee obä-n-ä Sauchelti.
|
|
ä Schüüni
|
|
|
sehr schöne
|
Mer händ's uff derä Räis ä Schüüni, daas glaubt gar niämer.
|
|
ä taapigs Gmüät
|
|
|
Neigung zum Grabschen
|
Der Chogä hätt mäini ä taapigs Gmuät.
|
|
ä tüngglächi
|
|
|
sehr dunkel
|
Im Winter isch schu naa dä Viärä ä tüngglichi verussä gsi, mä hätt müäsä ds Liächt aazündä.
|
|
ä verdoorbni Hitz
|
|
|
unsäglich heiss
|
Im Summer isch i dä Heutäil ä verdorbni Hitz.
|
|
ä waggerä Lupf
|
|
|
schwer, gewichtig
|
Deer Schtäi isch aber ä waggerä Lupf.
|
|
ä Wullä sii
|
|
|
zornig sein
|
Deer isch ä Wullä gsii, wänn-s'-em dr Übernamä naachägrüüäft händ.
|
|
aa
|
|
|
A
|
Wer Aa säit, muäs au Bee sägä.
|
|
Aabägg
|
|
m
|
senkrecht aufgesteller Holzrugel zum Scheiten
|
Uffämä guätä-n-Aabägg isch guät Schiitä.
|
|
Aabäissi
|
|
n
|
Ameise
|
Biist di äs Aabäissi, brännt's uf dr Huut.
|
|
|
|
|
|
|
|
Aabäissi, Aamäisihuuffä
|
|
m
|
Ameisenhaufen
|
|
|
Aabed
|
Ääbed
|
m
|
Abend
|
|
|
Aabee
|
|
m
|
Toilette, Abort
|
Früäner händ-si äm Aabee au Abtritt gsäit.
|
|
aabiissä
|
|
|
anbeisen, darauf eintreten
|
p Fisch händ nämä nüd wellä aabiissä. Ä-n-öpfel aabiissä. Das Mäitli hätt ä dem Puurscht chännä schüüni Augä machö, är hätt nämä nüd wellä-n-aabiissä.i
|
|
aabindä
|
|
|
befestigen, anbinden
|
Dr Fuärmä hätt^s ds Ross vor dr Bäiz äm Gaartäzuu aap'bundä. Muäsch äs mit-ämä Schnüärli aabindä, as.es hebet.
|
|
aabuuä
|
|
|
anbauen, Haus erweitern
|
Si händ äs Gädäli aap'buuä.
|
|
äächzä
|
|
|
ächzen
|
|
|
aachuu
|
|
|
ankommen, erreichen
|
Mer sind äm Zächni dobä-n-aachuu.
|
|
Aaderä
|
Aderä
|
f
|
Ader, Blutader, Wasserader
|
Bim Grossvatter gseh-p-mä d Aaderä uff dr Hand.
|
|
aafangs Jahr
|
|
|
anfangs Jahr
|
|
|
aafuu
|
|
|
anfangen, beginnen
|
|
|
aafüürä
|
|
|
Holz anzünden im Kochherd, Ofen
|
Mit ächlä tüürem Chriis gaht ds Aafüürä besser.
|
|
aagaffä
|
|
|
anstarren, glotzen
|
Das Goof hätt deer aag'gaffet we wänn's niä ä Tunnelhüütigä gseh hett.
|
|
aagii
|
|
|
angeben (Name), Seiliriiti, prahlen
|
Mer händ müäsä d Adrässä-n-aagii. Uf dr Säiliriit muäma agii. D Jeger händ na dr Jagt hööch aag'gii.
|
|
aagläit
|
|
|
angezogen, gekleidet
|
Ich bin nüd aagläit für ids Schwärt inä.
|
|
aagseh
|
|
|
beobachten, bemerken,
|
Mä hätt-em aagseh, as-em nüd äso guät gaht.
|
|
aahaa
|
|
|
anhaben, tragen, (Kleider)
|
Hütt ha-n-i de Kläidig zum eerschtä Maal aa. Im Parädiis händ-si nuch nüüt aagkaa.
|
|
aahoggä
|
|
|
anhocken, anbrennen
|
Muäsch ummärüärä, sust hogget's aa.
|
|
aalangä
|
|
|
anfassen
|
Im Museeum törff mä p Bilder nüd aalangä.
|
|
aaleggä
|
|
|
anziehen
|
Mosch di warem aaleggä.
|
|
Aaleggi
|
|
f
|
Kleidung,
|
Du häsch wider ä-n-Aaleggi, äsoo ga-p-mä doch nüd anä Beäärdigung.
|
|
Äähli
|
|
n
|
Umarmung, Wangenkuss
|
Zwäi, wo-si gäärä händ, gänd änänand äs Äähli.
|
|
aaliimä
|
|
|
ankleben,
|
Wo dr Hänggel vum Beggäli abkiit isch. Hämmer-n-ä wider müäsä aaliimä.
|
|
aalosä
|
|
|
anhören
|
Uffem Gricht wiir'-p-mä zeerscht aagloset, bivor mä veruurtäilt wiirt.
|
|
aaluägä
|
|
|
anschauen
|
Luäg mi aa! Dass isch ä schüüs Aaluägä.
|
|
aaluägä
|
|
|
betrachten, ansehen, in die Augen sehen
|
Wämä ds Händli gitt, tuä-p.mä d Lüüt aaluäägä. Deer hätt p Muäter aaglogä und und-erä nümmä tröffä id Augä luägä.
|
|
aalüügä
|
|
|
anlügen, lügen
|
Hüttigstaags wiirsch afed allpott aaglogä.
|
|
aamachä
|
|
|
renovieren, anbinden, befestigen
|
Är hätt ds Huus nüü aagmacht. Mer händ d Schnuär ä dr Teggi obä müäsä aamachä.
|
|
Äämt
|
Äämt
|
n
|
Emd, zweiter Grasschnitt
|
Bi dem schüünä Wätter hätt's dä nuch wagger Äämt g'gii.
|
|
äämtä
|
|
|
emden, zweiter Grasschnitt
|
Wämä äs Güätli des zwäit Maal mäht, sei-p-mä ä demm äämtä.
|
|
aanih
|
|
|
annehmen, entgegennehmen, vermuten
|
Vumä früändä Maa törff mä kä Schoggäläädäi aanih. Mä hätt müäsä aanih, er sig verschollä. Mä hätt äs Wäisächind aaguu.
|
|
ääpadaa
|
|
|
niemals, überhaupt nicht (ne… pas)
|
Ääpadaa, nüüt isch, ich will nüüt wüüssä dervu.
|
|
aap'bräntt
|
|
|
Steigerungsform für sehr
|
p Muäter hätt aap'brännt guäti Fasnachtschüächli gmacht.
|
|
aaräisä
|
|
|
einrichten, bereitstellen, vorbereiten, organisieren
|
Si händ dr Saal für das Bankett aagräiset. Guät aagräiset, isch halbä gschaffet.
|
|
Aaräisig
|
Aaraisigä
|
f
|
Einrichtung, Situation,
|
Wo dr Kompiutter abgschtüürzt sig, häiged-si uffem Schtüürbüro ä-n-eeländi Aaräisig gkaa.
|
|
aarem
|
|
|
arm
|
Är hätt Chräps und isch arem draa.
|
|
aarmägnöösig
|
|
|
verarmen, ein Fall für die Armenbehörde
|
Deer hätt alles verlorä und isch aarmägnöössig woordä.
|
|
aartig
|
|
|
seltsam, bizarr, "gschpässig", unwohl
|
Äs isch mer ufzmaal ganz aartig woordä. Der Maa isch ä-n-aartigä Chogä, gkundsch nüd druus ussem. Uf zmal ischmer ä so aartig woordä,
|
|
Aasächä
|
|
|
Ansehen, Ehre, Ruhm
|
Deer Maa hätt i, ganzä Kantuu ä grosses Aasächä gkaa.
|
|
aaschneerzä
|
|
|
anschreien, hart anfahren
|
Wo dr Lehrer veruggt woordä-n-isch, hätt'r d Schüäler i äiner Täubi aagschneerzet
|
|
aaschnüüzä
|
|
|
anschreien
|
Der hätt nä-n-aagschnüüzt we-nä Hund, wo-n'r z schpaat chuu isch.
|
|
aasäichä
|
|
|
herunterkapiteln, schimpfen, anöden, unbeherrscht beschimpfen, tadeln,
|
Dr Lehrmäischter hätt dr Schtift aagsäicht, wo-n'r alls vercheert gmacht hätt.
|
|
aasingä
|
|
|
anschreien, kritisieren,
|
Der Obermäischter hätt dr Hilfsarbeiter aagsungä, wo-n0r dr faldsch Hebel truggt hätt.
|
|
Aatä
|
Aatä
|
m
|
Atem, Schnauf
|
Wo's obsi g'gangä-n-isch, hätt deer alt Maa fascht ä kä Aatä meh gkaa.
|
|
aawäägä
|
|
|
schneeräumen
|
Ä dä Wintermörgä müänd Gmäindsaarbeiter zeerscht aawäägä.
|
|
aaziäh
|
|
|
anziehen (Schraube), Thema ins Spiel bringen
|
Mosch de Schruubä besser aaziäh, sust lottert-si. Ä Gäminderaat hätt i dr Sitzig das Thema aazogä.
|
|
|
|
|
|
|
|
abä
|
|
|
herunter abwärts
|
Zeerscht chüüä bivor's abäschluggsch.
|
|
Abäbutz
|
|
m
|
Rüge, Tadel,
|
p Frau hätt-em ä rächtä Abäbutz gii, wo-n-'r bsoffä häichuu isch. Siehe auch: Chuttlä butzä.
|
|
abächnüündlä
|
|
|
herunterknien
|
Mer händ zu Schtraaff müäsä abächnüündlä.
|
|
abäfägä
|
|
|
Stiege, Decke, herunterfegen
|
D Schtägä-n-abäfägä, d Teggi abäwäschä und abäfägä.
|
|
abägäiglä
|
|
|
herunterfallen
|
Pass uuf uff dr Läiterä, sust gäiglisch nuch abä.
|
|
abägumpä
|
|
|
herunterspringen
|
Tigg äinä hätt schu ds Bäi pbrochä, wänn'r vum Schtuäl abägumpet isch.
|
|
abägruuppä
|
|
|
kauern, sich ducken,
|
Sie sind abäg'gruupet, as-mä si nüd hett söllä gseh. Muäsch di pbüggä oder ebä-n-abägruuppä zum d Öpfel uufläsä.
|
|
abägwärchet
|
|
|
verbraucht, erschlöpft, abgenützt
|
D Grossmüäter isch ä-n-abägwärchets Frauäli gsii
|
|
abäläärä
|
|
|
herunterleeren, giessen
|
De händ ä soonä Tuurscht gkaa, sie händ ds Piär nu abägläärt. Äs hätt abägläärt we uss Geltä oder Chüblä.
|
|
abäläiärä
|
|
|
lieblos vortragen oder vorlesen
|
|
|
abänand chnellä
|
|
|
zerbrechen,
|
Dr Tiächsel isch gad abänand gchnellt.
|
|
abäschniiä
|
|
|
bis zu Boden schneiden
|
Geschter hätt's abägschnitt bis i ds Dorf.
|
|
abäschüssä
|
|
|
erschiessen
|
pPolizii hätt nüüt meh anders chännä mache und händ dr Gauner abägschossä.
|
|
abätroolä
|
|
|
herunterrollen
|
Är hätt Schtäi aaluu, dä sind-si ablätroolet.
|
|
abätschaargget Absätz
|
|
|
abgelaufene Absätze bei Schuhen
|
Dr isch mit abätschaarggätä Absätz ummä gloffä.
|
|
abätschiängget
|
|
|
ausgelatscht,
|
Deer macht äs Muul, we-nä-n-abä-tschiänggätä Guutschätritt.
|
|
abäwüürgä
|
|
|
mit Mühe hinunterschlucken
|
Si händ chuum gchüüjet und als abägwüürgt.
|
|
abbutzä
|
|
|
abwischen, reinigen, anraunzen
|
Si händ-dr Soosäflägg uf dr Grawattä mitemä Lümpli chännä abbutzä. Das Gschmiär vu dä Nachtbuäbä ä dr Huuswand händ-si mitemä Mittel wider abp'butzt. Der Pfarer hätt
dr Mässdiäner eeländ abp'butzt, wo-ner g Cheerzä gkiiä luu hätt.
|
|
abchlämmä
|
|
|
gewaltsam beenden, am Weiterreden hindern
|
Wo dä deer äso eebig gredt hätt. Hätt-nä dr Bresidänt abchlämmt.
|
|
abchratzä
|
|
|
wegkratzen
|
Si hätt d Etigettä vum Gomfiglaas abgchratzet.
|
|
abchuu
|
|
|
begegnen
|
Ich bin-em im Doorf innä abchuu.
|
|
abgii
|
|
|
abgeben, sich abgeben, auch: Kräfte verlieren
|
Si händ ds Militäärgwand chännä abgih. Sitt'r im Schpitaal gsii isch, hätt'r eeländ abg'gii. Ds Diänschtmäitli hätt.-si müäsä mit dä Goofä abgii.
|
|
abgschlagä
|
|
|
durchtrieben, falsch, in allen Wassern gewaschen
|
Deer Händler isch ä-n-abgschlagnä Hund, müäsch sogar p Finger zellä, wänn-d em d Hand g'gih häsch.
|
|
abheldig
|
|
|
abfallend, steil
|
D Heutäil im Gumper obä sind abheldig, magsch chuum schtuh.
|
|
abhoggä
|
|
|
sich setzen, Strafe verbüssen
|
Ich bi müäd und müäs ächlä abhoggä. Dr Schelem hätt müäsä zwee Munet gu abhoggä.
|
|
Ablauff
|
Abläuff
|
m
|
Ablauf, Kanalisation
|
Dr Ablauff isch verschtopft.
|
|
ablaugnä
|
|
|
lügen, abstreiten
|
De händ alls wellä ablaugnä.
|
|
abluusä
|
|
|
fragwürdig abkaufen (zu billig)
|
Dr Antikwiteetähändler hätrt ä dr Grosmuäter des schüü Büffee wellä fürnes paar Fränggli weelä-n-abluusä.
|
|
abmuurgsä
|
|
|
zerbrechen, abmurksen
|
Si händ der Schlüssel abgmuurgset und abchnellt.
|
|
abnih
|
|
|
abnehmen, zurückgehen, magern
|
Pfrä Schwitter hätt 20 Kilo abgnuh. D iiwanderigszahlä händ abgnuh.
|
|
abnih
|
|
|
helfen, abnehmen (Last)
|
Si händ em de schwäär Chrääzä abgnuh.
|
|
abnih
|
|
|
ernten (Äpfel, Birnen, Kirschen,)
|
Wänn-si riif sind, muäs-mä d Chriäsi abnih. Wänn-si trochä-bn-isch, chaa mä d Wösch abnih. Sitt si äs Magäband hätt,. Hätt d Schwiiteri wagger chännä abnih.
|
|
abruumä
|
|
|
abräumen
|
Nach-em Ässä tuä-p-mä dr Tisch wider abruumä.
|
|
absäärblä
|
|
|
welken, eingehen, absterben
|
Sitt si daas nüü Fuäter überchuu händ, sind de Meerschwiindli gad abgsäärblet.
|
|
absäugä
|
|
|
absäugen, mit Milch aufziehen
|
Chälbi, wo nüd bi drf Muäterchuä trunggä händ, händ-si müäsä vu Hand absaugä.
|
|
abschliichä
|
|
|
sich unvermerkt entfernen, sich drücken
|
Zmitzt im Voortrag sind de zwee Fägärä heumli abgschlichä und nümmä zrugg chuu.
|
|
abschluu
|
|
|
zusammenschlagen, auch: nein sagen
|
Dr grösser Buäb hätt dr chliiner eeländ abgschlagä. Är hätt-erä de Bitt uus luuter Verbäärmischt nüd chännä-n.abschluu.
|
|
abschtriitä
|
|
|
abstreiten, bestreiten, nicht zugeben
|
Si hän-nä bim Schtälä verwürtsch, aber der Schelm hätt alles abgschrittä.
|
|
abschriibä
|
|
|
abschreiben (kaufmännisch) betrügen
|
Si händ das Auto uiff-n-ä Franggä abgschriibä. Mängä isch froh gsii, wänn'r hätt bi-nerä Prüüfig äm Naachpuur abschriibä.
|
|
abschüssig
|
|
|
steil abwärts,
|
Ds Poort isch abschüssig.
|
|
abschüüsä
|
|
|
vom Sonneneinfall Farbe verändern, auch: durch Intrige unmöglich machen
|
Deer schüü Voorhangschtoff isch ä dr Sunnä mitderziit abgschossä. Zeerscht händ-si der jung Jurischt uufp'buuä as Regiärisraatskandidaat, und etz händ's-nä gad wider
abgschossä.
|
|
abtätscht
|
|
|
zusammenschlagen
|
De zwee Bsoffnä händ-dänand abtätsch, bis-si blaab Grind gkaa händ.
|
|
Abtritt
|
|
|
Toilette, "Aabee", Klo
|
Dr Abtritt isch früäner mäischtens as Holzaabuu a ds Huus hanäpbuuä woordä.
|
|
abtröchnä
|
|
|
abtrockenen
|
g Goofä händ müäsä hälfä-n-abtröchnä.
|
|
abverhiijä
|
|
|
missraten, nicht gelingen
|
Ich bi ä dr zwäitä Miliuu, di eerscht isch-mer abverhiit.
|
|
abwäschä
|
|
|
abwaschen
|
Nach-em Ässä hä-p-Muäter albigs ds Gschiir abgewäschä und mit Goofä händ abtröchnet.
|
|
abwüürgä
|
|
|
gewaltsam abbrechen, etwas abwürgen
|
Deer hätt soo lang gredt, bis-nä dr Vorsitzend abgwüürgt hätt. Bim Zuäschruubä häm-mer ächlä zviil gmännt und dr Schrubä gad abgwüürgt.
|
|
abziäh
|
|
|
ausziehen
|
Bevor mä i ds Bett gaht, tuä-p-mä si abziäh. I dr Chilchä muämä g Chappä-n-abziäh.
|
|
abzwiggä
|
|
|
schlagen, mit Schlägen bestrafen
|
Dr Lehrer sig äi Wildi woordä und häig der fräch Buäb eeland abzwiggt.
|
|
äinä
|
|
|
einer
|
Äinä, wo nüd Chloschtersuppä gkaa hätt, chunnt niöä i Gminderaat.
|
|
äini
|
|
|
eine
|
Wänn-äinä-n-äini hüraatet, wo nüd chaa chochä, isch wiit ummä böös.
|
|
äinä-n-abluu
|
|
|
flatus
|
Wänn äinä-n-äinä ablaat, schmöggt's nüg-guät.
|
|
äis
|
|
|
eins
|
Äis aläi chaa nüüt machä. Äm äis sind-si afed chuu. Wer mitänand uusgkununt, isch äis.
|
|
äis gu ziäh
|
|
|
in ein Restaurant einkehren
|
Nachem Männerchor gömmer albig äis gu ziäh oder inä Schlummer-trungg.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ächlä, ächläi
|
|
|
ein wenig
|
s isch ächlä meh, macht's nüüt? - Tüät's weh? Nu ächläi.
|
|
altp'bachet
|
|
|
abgestandenes, nicht mehr frische
|
Im Sulzbodä hämmer bis Ändi Wuchä altp'bachets Broot müäsä-m-ässä.
|
|
äm liäbschtä
|
|
|
am liebsten
|
Äm liäbschtä giäng i schu äm achti ids Bett.
|
|
ämaal
|
|
|
einmal, einst, endlich, wohl
|
Äs isch ämaal ä Maa gsii… - Hee, chumm ämaal! Wiirsch ämaal drziit haa!
|
|
ämänt
|
|
|
am Ende, schliesslich, wohl
|
Hätt'r ämänt kä Ziit?
|
|
amigs
|
|
|
jeweils
|
p Muäter isch amigs mit chuu gu beerälä.
|
|
Amslä
|
Amslä
|
f
|
Amsel
|
|
|
ä-n-aarems Chind
|
|
n
|
behindertes Kind, Mongoloid,
|
De Famili hätt's au eeländ, sie händ ä-n-aarems Chind.
|
|
anänand
|
|
|
beständig, dauernd. Immer wieder
|
Si sind anänand obsi gloffä.
|
|
Anggä
|
Anggä
|
m
|
Butter, Anken
|
Ussem Niidel händ d Älpler Anggä gmacht.
|
|
Anggäbruut
|
Anggäbrüüt
|
f
|
Butterbrot
|
Wäisch we guät isch ä-n-Anggäbruut?!
|
|
Anggäzältä
|
Anggäzältä
|
f
|
Ankenzelter (besonderer Kuchen)
|
Äs gitt nüüt bessers as-ä-n-Anggäzältä zum schwarzä Kaffi.
|
|
Änichind
|
|
n
|
Enkelkind
|
D Änichind sind chuu gu ds Nüüjahr aawündschä.
|
|
ännä
|
|
|
jenseits
|
Ds Mulis ännä regnet's, ds Näfels rägnet's.
|
|
ännädraa
|
|
|
auf der anderen Seite,
|
Ännädraa ishc gliich viil we uff dieser Siitä.
|
|
ännet
|
|
|
jenseits
|
Ännet dr Linth isch Mullis.
|
|
änzä
|
|
|
jammern, klagen,
|
Das alt Wiib hätt di ganz Ziit öppis z chiänä und z änzä.
|
|
Apädiit
|
|
m
|
Appetit
|
Dr Apädiit isch-em vrgangä.
|
|
appassä
|
|
|
auflauern
|
Si händ-em hindererä Holzbiigätä appasset und drnaa verbrüglet.
|
|
Ärbsäsuppä
|
|
f
|
Erbsensuppe
|
Na der Theaterproob hätt's albig öppä-n-ä-n-Ärbsäsuppä g'gii.
|
|
ärgelschtäret
|
|
|
aufgeregt, i d Sätz chuu
|
Är hätt-si eeländ ärgelschtäret, will dr Motoor nüd hätt welä laufä.
|
|
as
|
|
|
als, dass
|
Mee as äinä. Mä gseht, as d Sunnä undergaht.
|
|
äs
|
|
n
|
ein
|
Äs Goof, äs Schwii, äs Wiibervolch.
|
|
äs bizzäli
|
|
|
ein bisschen, ein wenig
|
Häsch kä-n-Angscht im Dungglä? Äs bizzäli schuu. Törff ich Inä nuch chlä Härdöpfelschtogg naachäschöpfä? Ja gäärä, aber nu äs bizzäli.
|
|
äs Gschäft machä
|
|
|
profitieren, günstig verkaufen
|
De händ mit denä-n-Abläss früäner äs Gschäft gmachet.
|
|
äs Gsicht wenä abägkiiti Rüässtili
|
|
|
Redewendung (schlechte Laune)
|
De macht hütt wider äs Gsicht we-nä-nabä-gkiiti Rüässtili.
|
|
äs Läbä lang
|
|
|
ein Leben lang
|
Är isch äs Läbä lang niä chrangg gsii.
|
|
äs paar oder ä paar
|
|
|
einige, ein paar…
|
Är isch ä paar Taag dähäimä p blibä. Ich ha dr's etz schu ä paar Mal gsäit. Chundsch ä oder äs paari a d Ohrä-n-übr.
|
|
äs Redli zviil
|
|
|
gestört, nicht bei Trost
|
|
|
äs tuät zuä!
|
|
|
bedeckt werden
|
Wänn dr Füü höört, tuät's dä glii zuä.
|
|
äs tuät's schu!
|
|
|
das reicht, es genügt,
|
Deer alt Tschoopä tuät's schu nuuch.
|
|
ässä
|
|
|
essen, speisen
|
Gu ässä chuu!
|
|
ass-si
|
|
|
dass sie…
|
Si träged Brillä, ass-so besser chänd läsä.
|
|
|
|
|
|
|
|
au oder ä
|
|
|
auch
|
Iich nüüd, eer au. Isch er ä chuu?
|
|
Augschhäligtaag
|
|
m
|
15. August Maria Himmerlfahrt
|
Früäner isch ämänä-n-Augschthäiligtaag Fiirtig gsii.
|
|
bääggä
|
|
|
schreien, weinen (laut), meckern,reklamieren
|
Deer häsch bis uff Oberuunä-n-abä gkörä bääggä.
|
|
baar
|
|
|
genau, gleich,
|
Der Suh isch dr baar Alt.
|
|
Baarmä
|
Bäärmä
|
m
|
Breiter Balken beim Futtertrog
|
g Chüä händ-si albig mitemä Güntli und Chettäli äm Baarmä aagacht,
|
|
Bäärg
|
Bäärgä
|
m
|
Berg (auch Heimwesen der Bergbauer)
|
Im Glarnerland hätt's zringelummä Bäärg. Im Obersee- und Schwändital hätt's ä Huffä Bäärg gkaa, z.B dr Lochbäärg, dr Landletbäärg, dr Tschuudibäärg, dr Lauibäärg, der
Huuserbäörg, der Iisäbäärg…
|
|
Bäärgschtogg
|
Bäärgschtogg
|
m
|
Bergstock, Gehstock
|
Früäne sind-si nüd uhni Bäärgschtogg obsi.
|
|
Baarmä
|
Bäärmä
|
m
|
langer kräftiger Holzbalken beim Futtertrog
|
Im Chuägadä hätt's ä längä Balggäm wo dr Fuätertroog abgränzt.g Chuäwäärded ämä Cheetäli, wo mä mitemä Güntli i Baarmä inä gschlagä hätt, aapbundä.
|
|
Bäärtli
|
|
n
|
Bärtchen
|
Är hätt äs Bäärtli wachsä luu.
|
|
Baawaart
|
Baawäärt
|
m
|
Bannwart, Förster
|
|
|
bächig
|
|
|
druchnässt, nass, "flöderig"
|
Nach dem Platzrägä sind all bächig gsii.
|
|
bachnass
|
|
|
sehr nass, durchnässt
|
Plötzli isch chuu gu wättärä und mir sind glii bachnass gsii.
|
|
Bäfzger
|
|
m
|
veeächtlich füe Hund
|
De Frau hätt ä sonä blödä Bäfzger binerä gkaa, wo di ganz Ziit pbället hätt.
|
|
Bagaaschi
|
|
n
|
Bagage, Gepäck, viel zu tragen
|
De änd schu äs Bagaaschi gkaa.
|
|
|
|
|
|
|
|
Baggä
|
Baggä
|
f
|
Wange, Backe
|
Ds Zändweh und ä gschwullni Baggä.
|
|
Baggä
|
Baggä
|
f
|
Wange, Backe
|
|
|
Baggäzand
|
Baggäzänd
|
m
|
Backenzahn
|
Si händ em ä Baggäzand uuszeert.
|
|
Baggidäll
|
|
f
|
Bagatelle
|
Mached ä nüd äsonä Lärmä wägärä sonä Baggidäll!
|
|
Bäggihuäschtä
|
Bäggihüäschtä
|
m
|
Chronischer Hustenanfall
|
Är hätt mit siim Bäggidäll
|
|
Bäi
|
Bäi
|
n
|
Bein
|
Wer kä Chopf hätt, hätt Bäi. Käs Bäi isch chuu.(niemand)
|
|
bäindlä
|
|
|
schnell gehen, mit kurzeh Schritten eilen
|
Wämä nüd törff schpringä, bäindlet-mä dervuu.
|
|
bäitä
|
|
|
warten
|
Mer lang müäsä bäitä, bis dr Fasnachtsumzuug chuu isch.
|
|
Balchä
|
Balchä
|
n
|
Fensterladen
|
Naa dä-n-Achtä tuät'r p Balchä zuä und gaht ids Bett.
|
|
Ballä
|
Bäll
|
m
|
Ball
|
Zum Tschuttä bruucht's ä Ballä.
|
|
Bängel
|
Bänglä
|
m
|
Prügel, starker Ast
|
Är hätt ä Bängel gnuu und g Chatz erschlagä.
|
|
Bänggli
|
Bänggli
|
n
|
Bänklein
|
Äm Obersee hätt's ä Bänggli.
|
|
bänglä
|
|
|
auf etwas einhauen, schlagen
|
Är hätt-em äis ids Schiibäi inä pbänglet.
|
|
Bännä
|
Bännä
|
f
|
Karren z B zum Mist ausführen
|
Si händ der Mischt miterä Bännä uustuä.
|
|
Bänsel, Binsel
|
Bänsel, Binsel
|
m
|
Pinsel
|
Ich ha g Gadätüür mit-emä Bänsel und mit Karbolineeum gschtrichä.
|
|
Bäsä
|
Bäsä
|
m
|
Besen
|
Hol ä Bäsä zum Saagmähl zämäwüschä.
|
|
Bäsäli
|
Bäsäli
|
n
|
kleine Handbesen
|
Mit-em Bäsäli und Schüüfäli d Schtägä-n-abäwüschä.
|
|
Bäsäwurff
|
Bäsäwürff
|
m
|
Verputzart
|
Di mäischtä Hüüser händ as Verbutz ä Bäsäwurff.
|
|
Bäsi
|
Bäsänä
|
f
|
Base, Tante
|
Ds Bäsi Tiidi isch ä Schwäschter vum Vatter.
|
|
bättä
|
|
|
beten
|
|
|
Bättälüütä
|
|
n
|
Betzeitläuten
|
Angelusläuten
|
|
Bättschwöschter
|
Bättschwöschterä
|
f
|
Schimpfwort für häufige Kirchgängerin
|
De tuät äsonä frömmi, de isch ä richtigi Bättschwöschter.
|
|
Baum
|
Bäum
|
m
|
Baum
|
Vor luuter Wald p Bäum nümmä gseh.
|
|
Beäärdigung
|
|
|
Beerdigung, Bestattung
|
|
|
Bebeeli
|
|
n
|
Wewechen, leichte Verletzung
|
Daas isch ä Jaameri, deer hät allpott äs Bebeeli.
|
|
Bebeeli
|
|
n
|
Baby, Kleinkind
|
D Naachpüüri hätt äs Bebeeli überchuu.
|
|
beerälä
|
|
|
Beeren suchen
|
|
|
Beerichrattä
|
|
|
Beerenkratten
|
|
|
Beerischträäl
|
|
m
|
Gerät zum Beerensammlen "Schträäl"
|
|
|
befälä
|
|
|
befehlen
|
Du häsch-mer nüüt z befälä!
|
|
Beggäli
|
Beggäli
|
n
|
Tasse
|
Ä Beggäli Kaffi isch äifach öppis guäts.
|
|
begrüäzä
|
|
|
begrüssen
|
Zeerscht händ-so dr Landammä begrüäzt.
|
|
bettä
|
|
|
Betten machen
|
Ich muäs tängg ufä gu bettä.
|
|
bhabä
|
|
|
fest, reissfest, ziemlich ausgefülltt,zsammen-haltend
|
Dr Keerichtsagg isch bhabä uusgfüllt.
|
|
Bibäli, Bibili
|
Bibäli, Bibili
|
|
Kücken
|
g Gluggärä hätt d Äier uusbrüätet und drna snd ä Huffä Bibäli ummäpiipset.
|
|
Biäsä oder ä Fiäsä
|
|
|
Stück Brot, Käse
|
Gimmer ä Biäsä Broot.
|
|
Bibäli
|
Bibäli
|
|
Ausschläge, kleine Schwellungen
|
|
|
bigärt
|
|
|
begehrt, erwünscht, gewünscht
|
…wänn's äinä bigärt.
|
|
Biggel
|
|
|
Pickel
|
Mit Schuuflä-n-und Biggel hätt'r ä Graabä-n-uuftuä.
|
|
bigoscht
|
|
|
Seuzfer, Zustimmung
|
Ja, bigoscht! Äs isch äsoo!
|
|
biibääbälä oder biibääberlä
|
|
|
übertrieben umsorgen
|
Ä dem wüüri nüd äso biibääbälä, der Büäbel isch doch afed gross gnuäg.
|
|
bii-dr
|
|
|
bei dir
|
Mer sind gäärä bii-dr.
|
|
biigälä
|
|
|
beigen, Scheiterbeige aufbauen
|
Mä hätt d Tötz gschiitet und d Schiitli p'biigelät.
|
|
biigälä
|
|
|
beigen, Scheiterbeige aufbauen
|
|
|
biigälä
|
|
|
aufstaben von kleinen Holzscheitchen
|
|
|
Biigätä
|
Biigänä
|
f
|
Scheiterbeige, Stapel
|
Ä Biigätä Schiitli. Ä Biigätä Büächer.
|
|
biignä
|
|
|
aufstapeln, Holz aufschichten
|
|
|
Biigi
|
Bigätä
|
f
|
Beige
|
Vor-em Huus hämmer immer ä Holzbiigi gkaa.
|
|
biinem, biinerä, biinis
|
|
|
bei ihm, dabei, mit ihm
|
Hätt'd ächt dr Hegel biinem gkaa zum Broot abhauä? D Tochter isch biinerä gsii, wo-si chrangg woordä-n-isch. Häsch dr Fotiaperaat biider? Da Nachpuurgoofä sind albig
biinis gsii, wänn's ä Ribel ggii hätt.
|
|
biissä
|
|
|
jucken, Juckreiz haben
|
Äs biist-mi äm Ruggä.
|
|
biissä
|
|
|
beissen
|
Deer isch vum Aff p bissä. - Brännesslä biissed eeländ. Wänn's di biisst,muäsch chratzä odr wäschä.
|
|
Biisszangä
|
Biisszangä
|
f
|
Beisszange
|
Mer händ di altä Negel mit-erä Biisszangä usäzeert. Si säged ä demm sini Frau sig ä Biisszangä.
|
|
bim
|
|
|
beim
|
bim Naachpuur.. bim Chuämälchä.. Bim Schuälhuus
|
|
bim
|
|
|
beim, während
|
Er wont gad bim Schtäibogg zuächä. Bim Chuämälchä hät dr Chnächt immer gjödälet.
|
|
bimä-n-ä Häärli
|
|
|
beinahe, sehr knapp
um Haaresbreite
|
Dr Schtäi, wo obänabä chuu isch, hett-nä bimämä Häärli ppräiciht.
|
|
bimäid, bimäich
|
|
|
sicherlich, beim Eid, gewiss, todsicher, aber auch wahrscheinlich
|
De chänd bimäid nümmä. Bimäid triffsch nuch dernäbet, wänn-d' äso zitterisch. Der hätt's bimäid vergässä. Deer Velorännfarer holt diesä bimäid wider ii.
|
|
bimäid
|
|
|
beim Eid sicher, verstärkendes Wort
|
Der chunnt bimäid nüüd. Chunnt's öppä gu wättärä? Ja, bimäid!
|
|
Birä
|
Birä
|
f
|
Birne
|
|
|
bis
|
|
|
sei (du)!
|
Bis ämal zfridä! Etz bis-ämaal schtill!
|
|
bis zletscht
|
|
|
schlussendlich, schliesslich bis zuletzt
|
Bis zletscht chunndsch nuch z schpaat.
|
|
blaab
|
|
|
blau
|
Blaabi Beeri (Heidelbeeren)
|
|
Blääbälä
|
Blääbälä
|
f
|
blaue Flecken, bluntunterlaufene Stelle
|
Wo-n'r dr Taapä-n-aagschlagä hätt, hätt'r ä Blääbälä übrchuu.
|
|
blaagä
|
|
|
plagen,
|
Ä schüüchs Gööfli händ-si pblaaget.
|
|
Blaaggäischt
|
|
m
|
Plaggeist
|
Di ganz Nacht isch sonä Mugg ä Blaaggäischt gsii.
|
|
blääiä
|
|
|
blähen
|
Ä Chuä hätt's pbläät.
|
|
bläärä
|
|
|
plärren, laut weinen
|
Das Goof hätt eeland afu bläärä, wo-nem dr Nuggi usägkiit isch.
|
|
Bläätech
|
Bläätech
|
m
|
Dicker Mann, (gebläht)
|
I dener Familie sind allsamä wagger Brosänä und der grööscht Bläätech isch dr Vatter.
|
|
blääterlä
|
|
|
Du kanst mich mal…!
|
Du chaasch mer blääterlä!
|
|
Blätzli
|
Blätzli
|
n
|
ein Plätzchen
|
Äs Schwiinsblätzli mit Pommfritt
|
|
blaasä
|
|
|
blasen, Luft ausblasen
|
Du chaasch mer id Schuä blaasä. Derber: Du chasch-mer äm Füdlä blaasä. Wänn d Suppä nuch zhäiss ischm nzuäsch halt blaasö.
|
|
Blaatärä
|
Blaatärä
|
f
|
Blasen an den Füssen
|
I denrnigä änggä Schuäh chum-i Blaatärä übr. Bim Schuuflä gitt's Blaatärä oder Schwilä ä d Händä.
|
|
pläpplet voll
|
|
|
übervoll, fast zum Überlaufen+
|
Ds Glaas isch pläpplet voll.
|
|
Blamaasch
|
|
f
|
Blamage, Peinlichkeit
|
Das isch totaal id Hosä, das isch dä-n-ä rächti Blamaasch gsii.
|
|
Blanggä
|
Blangä
|
f
|
steile Bergwiese, grünbeachsener Abhang
|
Im Summer gseh-p-mä d Heuer idä Blanggä-n-obä heujä.
|
|
Blatt
|
Bletter
|
n
|
Blatt, Baum oder Papier
|
Är hätt käis Blatt vor z Muul gnuu.
|
|
blatt
|
|
|
platt, die Luft aus dem Veloschlauch raus
|
Ich h mit-em Welo ä Nagel gfangä und drnaa blatt gkaa.
|
|
bläätterlä
|
|
|
du kannst mich mal… (Absage)
|
Das mach ich nüüd, chaasch mer blääterlä.
|
|
blättlä
|
|
|
plätteln
|
Si händ g Chuuchi uuspblättlet.
|
|
Blätschgä
|
Blätschgä
|
f
|
Wunde, Schürfung, Schaden an Pfanne
|
Ich bi bim Nidsiguh vertschtlipft und ha dä ga ä Blätschgä-n-abgkaa. Är hätt dr Nachhafä gäiglä luu, und wo-n-er abäkhiit isch, hätt'r ä waggeri Blätschgä-n-abgkaa.
|
|
Bläuel
|
Bläuel
|
m
|
blauer Stift (Zimmermann)
|
Dr Zimmermaa Bärti hätt mitemä Bläuel uffä Balggä öppis gchritzlet.
|
|
bliänzlä
|
|
|
blinzeln, Augen zwicken
|
As Chlooschterschüäler hämmer albig uf p Frauäsiitä zu deä Mäitli überäbliänzlet.
|
|
Bligg
|
Bligg
|
m
|
Blick
|
Drii dernig Bligg töödet äs Ross.
|
|
bliib gsunt
|
|
|
bleibe gesund!
|
|
|
bliibä
|
|
|
bleiben, verweilen
|
Mä isch dähäimä pblibä. Bliib doch nuch ächli.
|
|
Bliili
|
Bliili
|
|
Bleistift
|
Bliili muäsch immer wider schpitzä. Törffemer daas mit Bliili schribä.
|
|
blitzgä
|
|
|
blitzen
|
Zeerscht blitzget's und dernaa tundäret's.
|
|
Bloder oder Bluder
|
Bloder oder Bluder
|
m
|
Nicht mehr geniessbare Milch
|
De Milch isch überägkiit und zu Bloder woordä, mä hätt-si nümmä chännä tringgä.
|
|
bloderä oder bluderä
|
|
|
Dickflüssiges ausleeren und herunterrinnen lassen
|
Wänn dr Bluder üb erlauft, bludäreter poder blodäreter usä.
|
|
blööd
|
|
|
einfältig, bläd. Geistesgestört
|
Wer nüüt tuät, isch mit derzit ä, Verblöödä.
|
|
Blöödi
|
|
|
Blödheit, Ausgelassenheit, Verärgerung
|
De Goofä händ ä Blöödi tuä, mä hätt-si müäsä schämä. Deer isch so tumm, äsonä Blöödi chaa nu deer sii. Wo-n-es Gööfli ächlä p'blääret hätt, hätt dr Nachpuur äsonä
Blöödi chännä tuä, d Lüüt händ gad dr Chopf gschüttlet.
|
|
bloss
|
|
|
nur, lediglich
|
Mer sind bloss drii gsii.
|
|
Bluäscht
|
|
|
Blust, Blühen
|
|
|
blutt, füdläblutt
|
|
|
nackt
|
De Schwiinuälänä sind blutt ummäglägä. Imä FKK-Schtrand laufed-si füdläblutt ummänand.
|
|
Bluzger oder Blutzger
|
minderwertiges Geldstück
|
|
|
Das isch kä Bluzger wärt. Heute auch "Das isch kä Füüfer wärt!" oder frühe"Das isch kä rootä Rappä wä (Kupfermünze Ein- / Zweiräppler)
|
|
|
Bödä
|
m
|
Boden, Erde, Land
|
Der Gaggäläri hätt's ds Gschiir ä Bodä-n-abä gkiijä luu. Ä guäti Gäärschäsuppe gitt Bodä. Um ds Huus ummä hätt der Puur schüünä Bodä, im Riät isch suurä Bodä.
|
|
Bodächäibä
|
|
m
|
Kraftausdruck für wildes Tun
|
De händ t tanzed we-p-Bodächäibä!
|
|
Bödäli
|
|
n
|
Brotanschnitt, auch Zwischenpodest Treppe
|
Ds Brootbödäli han-i äm liäbschta. Wànn d Schtägä cheert hätt's mäischtnes äs Bödäli.
|
|
bödig
|
|
|
super, stark
|
Das isch ä bödigä Ländleraabed gsii. Der Puurscht isch ä bödigä Chogä.
|
|
Bogä
|
Bögäler
|
m
|
Bogen, Dorfladen
|
Dr Soolerbogä gitt's nümmä. Äm Sunntig hät deer Bogä für p Bäärgpuurä off. De möged si nüd schmöggä und mached ä groossä Bogä ummänand, as-si si nüd müänd verkuu.
|
|
Bögäler
|
Bögäler
|
m
|
Dorfladenbesitzer
|
p Bögäler händ-si lang gwehrt gägä Migros.
|
|
Böllä
|
Böllä
|
f
|
Zwiebel
|
Böllä muämä setzä.
|
|
Bölläli
|
Bölläli
|
n
|
Böllchen "Geissbölläli"
|
Wänn g Gäisshirt albi verbi isch, hätt's nachanä ä Huffä Gäissbölläli uff dr Schtraas gkaa.
|
|
Böllä machä
|
|
|
grosse Augen machen, staunen, glotzen
|
Deer hätt schu Böllä gmacht, won'r des eerscht Maal äs Tuusedernöötli gseh hätt.
|
|
Bölläschwäizi
|
|
f
|
geröstete Zwiebel
|
Braatwuurscht anerä Bölläschwäizi
|
|
Bögg
|
Bööggä
|
f
|
Nasenkrümel
|
Bim Schnützä sind nuch wagger Nasäbööggä chuu.
|
|
bööggä
|
|
|
weinen
|
Das Chind hätt eeländ pbööget. Mosch nüd böögä wägä demm, äs bessäret glii wider.
|
|
boosä
|
|
|
abnehmen, zurückgehen, magern
|
Der Tschudi hätt eeländ pbooset, sitt'r chrangg woordä-n-isch.
|
|
boosgä
|
|
|
Schaden anrichten, Streiche spielen überwollen.
|
De Chrottä-Goofä sötted wider id Schuäl, sust wäärded si übermüätig und boosged allä Chäibs.
|
|
Borer
|
Börer
|
|
Bohrer
|
|
|
bottnä
|
|
|
einkaufen
|
Ich muäs hütt namitaag nuch gu bottnä.
|
|
Bräämä
|
Bräämä
|
|
Bremsen (lästige Fliegen)
|
p Bräämä tüänd bi derä Hitz wider we näärsch.
|
|
bräätlä
|
|
|
braten, grillen,
|
Verussä ämä Füürli Servälä bräätlä.
|
|
bräit
|
|
|
breit
|
Der isch mäineid i p Bräiti ggangä.
|
|
Bräntä
|
Bräntä
|
f
|
grosser Milchzuber, auch: dicke, gewichtige Frau
|
Ä hätt ä waggeri Bräntä ummäträit. Änärä waggärä schwäärä Frau säged-si au Bräntä.
|
|
bräulä
|
|
|
prahlen, hoch angeben
|
Der hätt pbräulet, er sig der bescht und dr schterchscht.
|
|
Bräulichogä, Bräulichäib
|
-chäibä, chögä
|
m
|
Angeber, Bluffer, Aufschneider
|
Bi dä Jeger hätt's Bräulichäibä derbii, mä mäinti schiär si häiged ä Gämsi we-nä-n-Elifant geschossä.
|
|
Breevi
|
|
|
Bravheit
|
Gägä hütt sim-mir as Goofä ä Breevi gsi.
|
|
Briisli
|
Briisli
|
n
|
Einfassung bei Kleidern
|
Bi dr Aarbetslehreri händ p Mäitli gleernet Briisli büäzä.
|
|
Brittli
|
Brittli
|
n
|
Fensterläden mit verstellbaren Brettchen
|
Znacht nim-p-mä immer p Brittli zuä.
|
|
Brochä
|
Bröchä
|
|
Brocken, Brotbrocken
|
Zum Zmorgä hätt's ööpädiä Kaffi und Bröchä g'gii.
|
|
Brootbrösmäli
|
Brootbrosmä
|
f
|
Brotkrume
|
De händ jedes Brootbrösmäli uufg'gässä.
|
|
brösmälä
|
|
|
Brotkrumen erzeugen, knausrig sein
|
|
|
brüälä
|
|
|
weinen, auch: schreien
|
Dr Fuärmes-Suh hätt pbrület wenä Schtiär, wo der Grind aagschlagä hätt.
|
|
|
|
|
|
|
|
Brügäli
|
|
n
|
Schokoladenstengeli
|
Zum Dank hämmer ä fäins Brügli überchuu.
|
|
Brügel
|
|
m
|
Prügel
|
Di Niderglassnä händ nu törffä Brügel zämänih, jaa nüüt Grössers.
|
|
brüüssälä
|
|
|
nach Feuer riechend
|
Öppis brüüsselät, da isch Füür ummä.
|
|
Bruut
|
Brüüt
|
f
|
Braut, auch Brotschnitte mit Butter und Konfi
|
Ds Marili isch ä schüüni Bruut gsii. Zum Zmorgä hätt's Anggäbrüüt ggii.
|
|
Bruutfüährer
|
Bruutfüährer
|
m
|
Brautführer
|
Früäner hä-p-mä-n-äm Bruutfährer "Ehrägsell" gsäit.
|
|
Bruutjumpferä
|
Bruutjumpferä
|
f
|
Brauführerin, Trauzeugin
|
Ihres Gschpili isch Bruutjumpferä gsii.
|
|
brüütlä
|
|
|
Butterbrot streichen, essen
|
Mer händ p brüütlet zum Zmorgä.
|
|
bsässä
|
|
|
enorm, sehr viel, intensiv, extrem
|
Äs hätt psässä-n-abägschniit.
|
|
bschiisä
|
|
|
betrügen
|
Deer hät bschissä und dr Trumpf nüd aag'gii.
|
|
bschniidä
|
|
|
Kartoffeln schälen
|
D Härdöpfel muämä bschnidä bivor mes verschnätzlet.
|
|
bschtägget
|
|
|
hängen gebblieben
|
|
|
bschtändig
|
|
|
stets, dauernd,
|
Wääred dr Bredig hätt-deer bschtändig ghuäschet
|
|
Bschtegg
|
|
|
Besteck
|
Dr Papscht hät ds Bschtegg bschtellt.
|
|
Bsetzi
|
Bsetzänä
|
f
|
Pflästerung vor dem Haus
|
Vor jedem Huus hätt's ä Bsetzi gkaa, wo dr Huusbsitzer hätt müäsä i dr Oornig haa.
|
|
Bsetzischtäi
|
Bseetzischtäi
|
m
|
Pflasterstein, quadratischer Stein
|
Wänn der Bodä läbt, hebed p Besetzischtäi nämä nüd rächt.
|
|
bsoffä
|
|
|
besoffen, betrunken
|
Bsoffä-n-Autofarä isch schträng verbottä.
|
|
bsoorgä
|
|
|
besorgen, holen, beschaffen
|
Ich müäs nuch öppis bsoorgä.
|
|
Buäch
|
Büächer
|
n
|
Buch
|
Äm eerschtä Schuältaag hämmer müäsä p Büächer iifassä.
|
|
Büchel
|
Büchel
|
m
|
Hügel
|
Ds Näfels hätt's sibä Bücjel.
|
|
Büffee
|
|
|
Buffet
|
Ds Chuchi-Büfee
|
|
Büggäli
|
|
n
|
auch "Bibeli" Ausschlag
|
Der jung Maa hätt Büggäli um ds Muul ummä.
|
|
Büggel
|
|
m
|
kleine Schwellung
|
Dett, wo mi äs Wäschbi gschtochä hätt, hätt'sm ä Büggel g'gii.
|
|
Bünzli
|
|
m
|
engstirniger Kleinbürger
|
Das isch doch ä fertigä Bünzli, gseht nu di äigenä viär Wänd.
|
|
Büsi, Büsäli
|
|
n
|
Katze, kleine Katze
|
Üüsers Büsi hätt wagger gmuuset. Ufzmaal hätt's chliini Büsäli überchuu.
|
|
butzä
|
|
|
putzen, reinigen, aber auch draufgehen
|
Äm Friitig wiirt albig pbutzt. Äm Naachpuur hätt's ä Chüngel pbutzt.
|
|
butzä
|
|
|
sterben
|
Äm Naachpuur hätt's ä Chüngel pbutzt.
|
|
butzä
|
|
|
putzen, reinigen
|
D Schuä butzä.
|
|
Bützä
|
|
f
|
Pfütze
|
Wänn's rägnet, gitt's Bützä uff dr Schtraass.
|
|
bützerä
|
|
|
hoch angeben, prahlen, vornehm tun
|
Mosch etz nüd bützerä, ä wänn-d' hütt ämaal schuu aagläit bisch. Nu wägä dem bizzöli Beeri, wo da im Chrättli häsch, muäsch etz nüd aso bützerä.
|
|
Buuch
|
Büüch
|
m
|
Bauch
|
Der Begg hätt üä psässnä Buuch.
|
|
|
|
|
|
|
|
büürdälä
|
|
|
Reiswellen binden
|
|
|
Büürdäli
|
|
n
|
Reiswelle
|
Im grossä-n-Ofä wiirt mit Büürdäli ghäizt.
|
|
Büürdälibogg
|
|
m
|
Gerät zum Binden von Reiswellen
|
|
|
Buurdi
|
Buurdänä
|
f
|
Burde, Bürde, Heuburdi
|
Deer hätt us dä Heutäil mängi Burdi Heu abäträit.
|
|
Chaarscht
|
Chäärscht
|
m
|
Karst, Harke
|
Mä hätt mäischtens mit-emä Chaarscht d Härdöopfe uusgnuu.
|
|
Chabis
|
|
m
|
Kabis (Gemüse) derb Frauenbrust, auch: Schimpfwort für Unsinniges
|
Hütt gitt's Chabis zmittaag. Der Frau hätt ä zümpftigä Chabis. Etz häsch aber ä Chabis verzellt.
|
|
chäch
|
|
|
wacker, kräftig gebaut
|
Är isch ä chächä Puurscht wordä.
|
|
chächä
|
|
|
zunehmen, kräftiger werden
|
Sitt' bi dr Grossmuäter ä dr Choscht isch, hätt' wagger g'chächet.
|
|
chaflä
|
|
|
mühsam kauen
|
Sitt g Grossmuäter ds Piiss verlorä hätt, hät si bim Ässä ä mäinädi Chaflätä.
|
|
Chäibä
|
|
|
Schipfwort
|
|
|
Chäibä
|
|
|
Schipfwort
|
|
|
Chäibä Züüg
|
|
|
Seufzer
|
Das isch äs Chäibä Züüg!
|
|
Chäibä Züüg
|
|
|
Seufzer
|
Das isch äs Chäibä Züüg!
|
|
Chällner
|
Chällner
|
m
|
Kellner, Ober
|
|
|
chalt
|
|
|
kalt,
|
Ds Kaffi isch schun chalt. Dr letscht Winter isch ä-n-eeländi Chelti gsii.
|
|
Chamer
|
Chamerä
|
f
|
Kammer, Zimmer
|
D Näbetschtubä isch gwöhndli au g Chamer. Chuchichamer
|
|
Chämerli
|
|
n
|
Kämmerchen
|
Schpäggchämerli. Dr Lehrer hätt ä Schlingel ids Schpäggchämerli gschpeert.
|
|
Chänd züänis!
|
|
|
Kommt wieder (zu uns)! Willkommen ein ander Mal.
|
Adiä, tanggä, chänd züänis! Oder_ Chänd meh züänis
|
|
|
|
|
|
|
|
Chängel
|
Chängel
|
m
|
Kennel, Dachkennel,
|
Ds Tachwasser tschodäret durä Chängel abä.
|
|
chännä
|
|
|
können
|
Ich chaa ä nüüt drfüür.
|
|
Chappä
|
Chappä
|
|
Kappe, Wollmütze
|
Im Winter läi-p-mä-n-ä Chappä-n-aa.
|
|
Chäppli, Chäppi
|
Chäplänä, Chäppi
|
n
|
Käppchen, Käppi
|
g Kapiziiner händ äs Chäppli aa. Polizischtä trääged hütt nümmä Helem, si trääged Chäppi. Dr Puggelchäppi.
|
|
Charä
|
Chärä
|
m
|
Karren, locker für Auto
|
Deer isch äm Tüüfel abem Charä gkiit.
|
|
Charaäsalbi
|
Charäsalbänä
|
f
|
Karrensalbe, Karrenfett
|
Mer händ albig Charäsalbi ä dä Hosäbäi gkaa vu dr Welochetti.
|
|
Chartschuuflä
|
Chaarschuuflä
|
f
|
Kleine Schaufel
|
Mä hätt mit Chaartschuuflä unsd Bäsäli d Schtägä-n-abägwüscht. Güllächarä.
|
|
Chatz
|
Chatzä
|
f
|
Katze
|
Isch alls für g Chatz gsii!
|
|
Chatzämusig
|
|
f
|
Katzenmusik, Vorgänger der "Guggenmusiken"
|
Ä dr Fasnacht händ-si Chatzämusig gmacht.
|
|
cheerä
|
|
|
wenden, drehen
|
Är hätt müäsä gu d Hosä cheerä. Bim neechschtä Rangg cheere-mer wider.
|
|
Cheerzä
|
Cheerzä
|
f
|
Kerzen
|
Ä Cheerzä-n-aazündä.
|
|
Chefi
|
|
n
|
Arrest,
|
Är hätt nämä gschtolä und käs Rächts tuä, und äm Schluss isch'r nuch ids Chefi chuu.
|
|
Chellä
|
Chellä
|
f
|
Kelle
|
D Suppä wiirt
|
|
Chessäli
|
Chessäli
|
n
|
kleineer Kessel, Kesseli
|
Tuä z Milchchessäli räisä, dr Milchmaa chunnt glii.
|
|
Chessel
|
Chessel
|
m
|
Kessel
|
Hol-mer ä Chessel voll Wasser,
|
|
chesslä
|
|
|
metallene, blechene Geräusch
|
Daas hätt g'chesslet, wo der Büchsä dur d Schtägä-n-abä rugälet sind.
|
|
chiänä
|
|
|
jammern, schimpfen
|
Mä gkännt-nä ja, deer hätt allpott öppis z Chiänä.
|
|
Chiänichäib
|
Chinänichäibä
|
m
|
Jammer, Schimpfer, Meckerer,
|
De Chiäbichäibä sind ä niä zfridä.
|
|
chiflä
|
|
|
zanken, streiten
|
De händ di ganz Ziit öppis z chiflä mitänand.
|
|
Chigg
|
|
m
|
Rauhreif auch: Riiffä
|
Luäg ämaal we schüü d Wält uusgseht, wänn's äso Chigg hätt.
|
|
chiibä
|
|
|
schimpfen, ermahnen
|
Ruumed uuf, sust chiibet Muäter wider.ä chiibigs Wiibervolch.
|
|
chiibig
|
|
|
zum schimpfen neigende
|
Är hätt ä chiibigs Wiibervolkch ghüraatä.
|
|
Chiis
|
|
n
|
Kies
|
|
|
chiisä
|
|
|
kiesen, im Winter Fahrbahn mit Kies sicherer machen
|
Im Winter wäärded d Schtraassä gchiiset.
|
|
chriidäwiiss
|
|
|
kreideweiss
|
Zeerscht isch'r chriidäwiisä woordä, und derna isch.em schlächt woordä. Der hätt Chriidä gfrässä (etwas wider Willen antworten, gut Miene machen).
|
|
Chilbi
|
Chilbänä
|
f
|
Kilbi Kirchweih
|
Für jedi Chilbi gitt's ä Chilbifeller
|
|
Chilbimäändig
|
Chilbimäändig
|
m
|
Kirchweihmontag
|
Äm Chilbimäändig hämmer frii
|
|
Chilbiziischtig
|
Chilbiziischtig
|
m
|
Kirchweihdienstag
|
Äm Chilbiziischtig händ g Goofä uff dr Riitschuäl Friilauf überchu.
|
|
Chilchä
|
Chilchä
|
f
|
Kirche
|
As g Chilchä im Doorf bliibt.
|
|
Chilchä-Glüüt
|
Chilchä-Glüüt
|
n
|
Kirchengeläute
|
|
|
Chilchäturä
|
Chilchätürä
|
m
|
Kirchturm
|
Dr Chilchäturä isch sächzg Meeter hööch.
|
|
Chilchäziit
|
|
n
|
Kirchturmuhr
|
Uffem Chilchäziit gseesch wiit ummä we schpaat as's isch.
|
|
Chind
|
Chind
|
n
|
Kind
|
|
|
chindsch
|
|
|
kindisch
|
Tuänd nüd äso chindsch!
|
|
Chischtä
|
|
f
|
Arrest,
|
Früäner hätt'sm für Wachtvergehä Chischtämg'gii.
|
|
Chlaafterschiit
|
|
n
|
1 Meter langes gespaltetes Holzscheit
|
|
|
chlämmä
|
|
|
klemmen, zusammendrücken, nicht funktionieren
|
Wänn öppis chlämmt, muä-mä-n-ächlä naachähälfe.
|
|
Chlammärä
|
Chlammärä
|
f
|
Klammer
|
Früäner händ-si zum Velofarä Chlammärä-n-ä dä Hosäbäi aagmacht.
|
|
Chlapf
|
Chläpf
|
m
|
Knall
|
Bim Uuspuff hätt's ä mergglichä Chlapf g'gii. Är hätt ä Chlapf (Rausch) häiträit.
|
|
Chläubschi
|
|
n
|
Anhängsel, schlimmes Überbleibsel, Denkzettel
|
Mit dener Frau hätt'r dä schu äs Chläubschi.
|
|
Chlappä
|
Chlappä
|
f
|
Klappe, aber auch: Bett
|
Ich bin schu äm halbi Nüüni i-g-Chlappä.
|
|
chlepfä
|
|
|
knallen
|
D Hünd möged's nüd gkörä chlepfä ämänä Eerschtänaugschtä.
|
|
chlii
|
|
|
klein
|
Wämer idr Chilchä gschwätzt händ, hätt's uff zmaal gchlepft, der Lehrer hätt üüs äis äd Ohrä g'gii.
|
|
chliikariärt
|
|
|
kleinkariert, kleinlich
|
Bi denä chliikariärtä, iigsässnä Herä gitt's kä Forftschritt.
|
|
chlimperä
|
|
|
klimpern, auf dem Klavier klimpern
|
Di chliinä Goofä händ uffem Klaviär ujmmägchlimpäret.
|
|
chliinä Chogä
|
|
|
Winzling, Kleinheit verspottend
|
Du chliinä Chogä, wart nu, ä dir will-dr!
|
|
chlirä
|
|
|
klirren
|
Wo0's g'äärp'bebnet hätt, händ g Gleser im Büffee nu äso gchliret.
|
|
Chlöbli
|
Chlöbli
|
n
|
Wäscheklammer
|
|
|
chlopfä
|
|
|
klopfen, pochen
|
Ghörsch mis Häärzchlopfä? Mä gaht nüd uhni z chlopfä inä fründi Schtubä-n-inä.
|
|
chlopfä
|
|
|
klopfen
|
Mä chlopfet, bivor mä inä chunnt.
|
|
chlotterä
|
|
|
rütteln, zu wenig festgemacht sein
|
|
|
Chlummer
|
|
m
|
verfrorene Finger
|
Uhni Händschä han-i dr Chlummer übrchuu.
|
|
chlüttärä
|
|
|
handwerkeln
|
Ä Tüftäler hätt immer öppis z chlütterä.
|
|
Chlütter
|
Chlütter
|
m
|
Geld
|
Deer söl nu zalä, deer hätt gnuäg Chlütter.
|
|
chlüübä
|
|
|
kneifen, klemmen
|
Höör uuf chlüübä, äs tuät weh!
|
|
Chnebel
|
|
m
|
Ast, Prügel
|
Ä Huffä Chnebel gänd schüüni Büürdäli. Ä Büürdälichnebel.
|
|
chnellä
|
|
|
knallen
|
Dr Füärmä hätt mit siner Gäisslä gchnellt.
|
|
chniischblaab
|
|
|
blau, verletzungsbedingte Veränderung
|
Är hätt ds Schiibäi eeländ aagschlagä, derna isch alles gschwullä und schpeeter chniischblaab woordä.ö
|
|
Chnoblech
|
|
m
|
Knoblauch
|
Mit ämä Chnoblechzeechä chunnt das Fondüü Rassä über.
|
|
Chnodä
|
|
m
|
Faust, Knochen
|
Ich ha dr Chnodä-n-aagschlagä.
|
|
Chnödli
|
|
n
|
kleiner Form von Chnodä
|
Häsch ds Chnödli oder ds Naaräbäindli aatätscht.
|
|
Chnollä
|
Chnöllä
|
m
|
Knollen, verdickte Masse
|
Wänn d Määlsuppä nüd ummärüärsch, gitt's nuch gag-gäärä Chnöllä. Tulpächnollä setzt mä-nii.
|
|
Chnölläli
|
Chnölläli
|
n
|
Kleiner Knollen, Knöllchen
|
|
|
chnoorzä. Chnorzgerä
|
|
|
mit Mühe etwas tun
|
Bim Negel usäzeerä, händ de eländ müäsä chnoorzä, bis-s'is dussä ghaa händ.
|
|
Chnotzer und Chnell
|
|
|
Allroundbude
|
Ä demm sini Budä isch Chnotzer und Chnell.
|
|
chnozerä
|
|
|
knotzern, krachen
|
Daas hätt dä schu gnotzäret, wo dr Baum umgkiit isch. Är hätt ä Würffelzugger verchnotzäret.
|
|
Chnüü
|
Chnüü
|
n
|
Knie
|
|
|
Chnüü
|
Chnüü
|
n
|
Knie
|
|
|
chnüündlä. chnüülä
|
|
|
knien
|
Bim Sägä chnüündled all abä.
|
|
Chnüüschnapper
|
Chnüüschnapper
|
m
|
weiche Knie vom bergabwärtslaufen
|
Durä-n-Altä-n-abä isch ä so schtotzig nidsi g'gangä, dundä häsch gad dr Chnüüschnapper gkaa. Altä. Alter Bergweg.
|
|
Chnuuschti
|
|
m
|
Kauz, seltsamer Mann
|
Är wont ganz äläi imä Huus und isch ä Chnuuschti.
|
|
Chnüüschuuner
|
Chnüüschuner
|
m
|
|
|
|
Chnüüsöggä
|
Chnüüsöggä
|
|
|
Im Summer simmer i dä Chnüüsöggä ummägloffä.
|
|
Chöder
|
Chöder
|
|
Auswurf, Spuckqualle
|
Tigg öppämal gsesch ä Chöder uff dr Schtraass.
|
|
chöderä
|
|
|
ausspucken
|
Usä chöderä isch uuapädiitli und uuaaschtändig.
|
|
|
|
m
|
Spucke, Auswurf
|
Deer Schwiinuäli hätt ä Chöder usägschpeuzt
|
|
Chöderi
|
Chöderänä
|
m
|
einer der Spukquallen ausspuckt.
|
Daas isch afed ä-n-altä Chöderi.
|
|
Chogä
|
Chögä
|
m
|
Schimpfwort
|
|
|
chogä schaad
|
|
|
sehr schade
|
|
|
Chögli
|
|
n
|
feinere Form von Chogä, i.d.R. für weibliche Personen
|
|
|
Cholä
|
Cholä
|
f
|
Kohle
|
|
|
Chölä
|
|
pl
|
Geld
|
|
|
Cholderi
|
Cholderänä
|
m
|
Kauz, Reklamierer, Lärmer, mürrischer Mann
|
Dr alt Aeschner isch ä Cholderi woordä.
|
|
chölig
|
|
|
schwarz, dunkel
|
I derä Höhli isch ä chöligä Chäib. Mer händ ä chöligä Hunger gkaa.
|
|
chöög
|
|
|
wählerisch, mag oder will nicht essen
|
Der isst nu was-em passt, är isch ä chläi ä Chöögä.
|
|
Chööl
|
|
|
Kohl
|
Chööl triibt eeländ.
|
|
Chooldampf
|
|
m
|
Hunger
|
Magsch nüüt oder häsch öppä Chooldampf?
|
|
Choorb
|
Chöörb
|
m
|
Korb,
|
Si hätt-em ä Choorb g'gii, dä hätt'r halt ä-n-anderi ghüraatä.
|
|
Choorber
|
Choorber
|
|
Korbmacher
|
Äs ziänd wider Choorber und Pfannäverziner ummä.
|
|
chöörblä
|
|
|
erbechen
|
Ufzmaal hätt'r müäsä gu chöörblä.
|
|
|
|
|
|
|
|
Chopf
|
Chöpf
|
m
|
Kopf
|
Är ghätt dr Chopf aagschlagä.
|
|
Chopfnuss
|
|
f
|
leichter Schlag gegen den Kopf
|
Dr Lehrer hätt Chopfnüss vrtäilt.
|
|
choschtä
|
|
|
kosten, Preisangabe,
|
Ä Herä-n-aabed choschtet d Helfti und isch eerschtr hu viil lüschtiger. Was nüüt choschtet, isch nüüt wärt.
|
|
choschtis was's well!
|
|
|
auf Tod und Teufel
|
ä nüüs Auto hätt müäsà harä, choschtis was's well.
|
|
chotzä
|
|
|
erbrechen
|
Ä Psoffnä hätt uffä Tisch gchotzet.
|
|
chötzerlig
|
|
|
über, Brechreiz
|
Wo-mer äso feisst g'gässä händ, isch mer ufzmaal chötzerlig woordä.
|
|
Chrääiä
|
Chrääiä
|
|
krähen
|
Nachem Pfluägä chänd g Chrääiä und bigged d Würem usä.
|
|
Chraam Chrämli
|
Chrääm, Chrämli
|
m
|
Kram, Gebäck,
|
Chumi äs Chräämli über? Im Dezämber gitt's Chlauschrääm.
|
|
chraamä
|
|
|
einkaufen auf dem Markt
|
Mä hätt immer öppis nämis z chraamä.
|
|
chräämlä
|
|
|
einkaufen
|
Namitaag simmer nuch ächlä gu chräämlä.
|
|
Chrääzä
|
|
|
Krätze, Tragkorb auf dem Rücken
|
Är hätt a schwäärig Chrääzä ummäträit.
|
|
chrääzäpuggälä
|
|
|
auf dem Rücken tragen
|
Dr Vatter hätt üüs albig g'chrääzäpugälet.
|
|
chrääznä
|
|
|
auf dem Rücken tragen
|
Ich ha si dur d Schtägä-n-ufä gchrääznet.
|
|
Chrachà
|
|
m
|
abgelegener Ort, zu hinterst im Bergtal
|
D Lachä-n-Alp isch imä-n-eeländä Chrachà hindä.
|
|
Chragä
|
Chrägä
|
m
|
Kragen
|
Dr Chraggä isch em platzt. De zwee sind uuäis gsii und dänand a Chragä.
|
|
Chragächnöpfli
|
|
n
|
Kragenknöpfchen
|
Muäeter, duä-mer ds Chragächnöpfli ii, ich bi z gschtabet.
|
|
chräiä
|
|
|
krähen
|
Dr Güggel hätt gchräät.
|
|
Chräiä
|
Chräiä
|
f
|
krähen
|
Hüür hätt's ä Huffä Chräiä.
|
|
Chrallä
|
Chrallä
|
f
|
Kralle
|
Chatzä händ Chrallä zum Chräblä.
|
|
Chrampfaaderä
|
Chrampfaaderä
|
f
|
Krampfadern, auch ironisch: nicht sehr fleissiger Mensch
|
De elter Frau hätt Chrampfaaderä wie Schpanischi Nüssli ä dä Bäi. Dr nüü Arbäiter, wo-n-er iigschtellt händ, isch nämä au kä Chrampfaaderä.
|
|
chrangg
|
|
|
krank
|
Legg di warem aa, sust wiirsch chrangg.
|
|
chranggni Tääg
|
|
|
Krankentage
|
|
|
chräslä
|
|
|
klettern,
|
Das Gööfli isch uff ds Kanäbee ufä gchräslet.
|
|
chräsmä
|
|
|
kriechen, klettern
|
Bevor es Chind leerned lauffä, chräsmet's nu ummä.
|
|
Chrattä
|
Chrättä
|
m
|
Kratten, Korb, Beerichrättli
|
Ä Chrattä voll Uuchruut.
|
|
chratzä
|
|
|
kratzen
|
Wänn's biist, chratze-p-mä. Deer hät solang gchratzet, bis'r pblüätet hätt. Wänns' di biist, chaasch chratzä-n-oder wäschä.
|
|
chreggni
|
|
|
krank
|
Ds Bäsi Marii isch ä-soo-nä chreggni gsi, as-si hätt müäsä ids Schpitaal.
|
|
Chriäg
|
Chriäg
|
m
|
Krieg
|
Im letschtä Chriäg hätt's Märggli ggii.
|
|
Chriäsi
|
Chriäsi
|
n
|
Kirschen
|
Mit dem isch nüg-guät Chriäsi ässä.
|
|
Chriäsibrägel
|
|
m
|
Kirschmus (gekocht, mit Mehl)
|
Äs gaht nüüt übernä fäinä Chriäsibrägel.
|
|
Chriidä
|
Chriidä
|
f
|
Kreide
|
D Schtäärnsinger händ mit Chriidä C + M + B uf ds Tüürgricht gschriibä.
|
|
Chriis
|
Chriis
|
n
|
Tannenreisig
|
Chriis bruucht's für d Apfäntchränz.
|
|
Chriisnaadlä
|
Chriisnaadlä
|
f
|
Tannennadeln
|
Wo-si deer tüür Chrischbaum zum Fänschter usä gkiit händ, hätt's derna ä Huffä Chriisnadlä uffem Trottwaar gkaa.
|
|
chriistigg
|
|
|
sehr viel, dicht,
|
Ä derä tootnä Muus hätt's chriistigg Flüügä gkaa. Z Ahornä-n-obä hätt's chriistigg blaabi Beeri.
|
|
Chrischchindli
|
|
|
Christkind
|
Dr Chrischchindli chunnt.
|
|
Chritz
|
|
m
|
Konflikte, Streit
|
De zwee häbnd mitänand glii Chritz überchuu.
|
|
Chritz
|
|
m
|
Strich, Linie
|
Si händ uf dr Schtraass Chritz gmachet, dett wo-d Wasserläitig durägaht.
|
|
chritzlä
|
|
|
kritzeln,
|
Ä demm sei-p-mä nüd schriibä, näi, chritzlä.
|
|
chrooset
|
|
|
Geräusch
|
Dr Toggter hätt gloset und gsäit, äs chroosi i dr Lungä.
|
|
Chropf
|
Chröpf
|
|
Kropf Spotname für Näfelser
|
Dr Chropf läärä.
|
|
Chropflääretä
|
|
f
|
Aussprache
|
Nach-erä Chropflääretä sind-si dä wider mitänand uusgkuu.
|
|
Chrott
|
Chrottä
|
f
|
Kröte
|
Är hätt ä Chrott im Hals.
|
|
Chrottägoof
|
Chrottägoodä
|
n
|
Schimpfwort mit leicht versöhnlichem Unterton
|
De Chrottägoofä häns mäini schu wider Chriäsi gschtolä.
|
|
Chröttli
|
|
n
|
Kosename für hübsches Fräulein
|
|
|
Chruggä
|
Chruggä
|
f
|
Krücke, Holzstecken als Gehhilfe
|
Sitt'r's im Ruggä hätt, gaht'r a Chruggä.
|
|
Chruggä
|
Chruggä
|
f
|
Holzkrücken zum erhöht gehen
|
Früäner hämmer albig chänne mit Chruggä laufä, hatt aber verdoorbä müäsä ds Gliichgwicht phaltä.
|
|
chrumm
|
|
|
gekrümmt, gebogen
|
D Schtraass macht ä Chrumm. Mosch mer's nüd chrumm nih.
|
|
Chrüppel
|
Chrüppel
|
m
|
Krüppel, Behinderter
|
Ä Maa uhni Buuch isch ä Chrüppel.
|
|
Chrüsimüsi
|
|
n
|
Durcheinander. Unordnung, wirres Zeug
|
De händ i dr Schublaadä-n-innä äis Chrüsimüsi gkaa.
|
|
Chruslä
|
|
|
krauses Haar, Locken
|
Dr Urban hätt Chruslä gkaa.
|
|
Chrützä
|
Chrützä
|
f
|
altes, verlottertes Gebäude
|
Daas Heugädli isch ä-n-alti Chrüzä woordä.
|
|
Chruut und Chabis
|
|
|
alles zusammen, Kraut und Kabis
|
De händ nüd lang gluäget und Chruut und Chabis verschmauset.
|
|
Chrüüz
|
Chrüüz
|
n
|
Kreuz
|
Diä hätt ä Chrüüz mit irem Maa.
|
|
Chrüüz
|
Chrüüz
|
n
|
Rücken, Rückenmark, Wirbelsäule
|
Wänn's äin im Chrüüz hätt, hätt'r wahrschiindli Rheumatisch.
|
|
Chrüüz
|
Chrüüz
|
n
|
Kreuz in der Kirche, Kreuzzeichen
|
I dr Chilcha hanged ä paar Chrüüz. Wer ig Chilchä inä gaht, ninnt ds Wiichwasser und macht äs Krüüzli.
|
|
Chuä
|
Chüä
|
f
|
Kuh
|
Früäner händ-si g Chüä nuch vu Hand gmälchet.
|
|
Chuächä
|
Chüächä
|
m
|
Kuchen
|
Ä Gebuurtstaagschuächä.
|
|
chüächlä
|
|
|
Küchlein backen ("Fasnachtschüächli")
|
Vor der Fasnacht hä-p-mä immer ächkä z chüänlä. Fasnachtschüächli.
|
|
Chüächli, äs
|
|
n
|
Verspottung für Unüberlegtheit oder Ungeschicklichkeit
|
Du bisch äös Chuächli. Das chäibä Chüächli hätt p Blegi nüd zuätuä, etz sind alli Rindli verloffä.
|
|
Chuäfladä
|
Chuäflädä
|
m
|
Kufladen
|
Pass uuf, as-d' nüd inä Chuäfladä-n-inä schtaasch!
|
|
chuälä
|
|
|
abkühlen, kälter werden
|
Ds Nacht chuäläd's dä schu wiider aab. Muäsch d Suppä zeerscht ächlä abchuälä luh, chasch ja ummärüärä.
|
|
Chuänagel
|
Chuänegel
|
m
|
verfrorene Finger
|
|
|
Chübel
|
Chüblä
|
m
|
Kübel
|
D Schwiichoscht häp-mä-i Chüblä zämätruä. Äm Friitig hä-p-mä dr Güselchübel usätuä.
|
|
Chuchi
|
Chuchänä
|
f
|
Küche
|
I dr Chuchi isch immer äm weermschtä.
|
|
Chuchi-Chäschtli
|
ChuchiChäschtli
|
n
|
Küchenkästchen
|
Ds Broot muäsch im Chuchichäschtli versoorgä.
|
|
Chuchi-Schooss
|
Chuchischööss
|
f
|
Küchenschütze
|
Leg zum Abtröchnä ä Chuchi-Schooss aa!
|
|
Chuchitiger
|
Chuchitiger
|
m
|
Küchentiger, Soldaten der Militärküche
|
Bisch öppä-n-as Chuchitiiger iitäilt woordä?
|
|
Chuchi-Tisch
|
Chuchi-Tisch
|
m
|
Küchentisch
|
g Chuchitisch sind nuchm öppädiä Schifertisch gsii.
|
|
Chuächli
|
Chuächli
|
n
|
Küchlein, Kram, auch: Schimpfwort
|
p Muäter bachet vor dr Fasnacht Fasnachts-Chuächli. Daas Chuächli isch uf dr Schlunggi inä-gkiit. Das chäibä Chuächli hätt-si verplaudäret.
|
|
chumi-hütt-nüüd-chumi-moorä
|
|
|
langsam, gemütlich, lässt auf sich warten
|
Wänn-d' Glügg häsch wiirt'r bis Ändi Jahr fertig, der schaffet chumi-hütt-nüüd-chumi-moorä. Mosch äifacjh Gedult haa.
|
|
Chümi
|
Chümi
|
m
|
Kümmel
|
Mit ä chlä Chümi draa isch nuch besser.
|
|
Chummer
|
|
m
|
Kummer, Sorgen, Bedrücktheit
|
Chummer und Soorgä chänd vunsi sälber.
|
|
Chuss
|
Chüss
|
m
|
Kuss
|
Drnaa hätt-em d Ehräjumpfärä gad ä Chuss g'gii.
|
|
Chüssli
|
Chüssli
|
n
|
Küsschen
|
Des chlii Gööfli hätt ädr Groosssmuäter äs Chüssli uff p Baggä g'gii.
|
|
chüüä
|
|
|
kauen, Probleme haben
|
Müäsch zeerscht chüüä, bivor-d' abäschluggsch. Deer hätt's schwäär, är hätt ä demm nuch lang z chüüä.
|
|
chündä
|
|
|
kündigen, aber auch: übrsinnlich künden
|
Si händ-em d Wonig gkündt. Früäner händ-si nuch öppä gkörä di aarmä Seelä chündä.
|
|
Chüng
|
Chüngä
|
m
|
König
|
Chüng und Ober zämä gänd Schtögg, wänn-s' Trumpf sind.
|
|
chüngälä
|
|
|
kompliziert tun
|
Nüd chüngälä, schüüssä (Fussball)
|
|
Chüngel
|
Chüngel
|
m
|
Kaninchen
|
Dr Naachpuur hätt Chüngel.
|
|
Chüni
|
Chüni
|
n
|
Kinn
|
Är nämä nu äm Chüni gkratzet und nüüt gwüsst.
|
|
Chupferblätz
|
Chupferblätz
|
m
|
Kupferlappen
|
p Pfannä hä-p-n-albig mitemä Chupferblätz p'butzt.
|
|
Chupferchessi
|
Chupferchessi
|
n
|
Kupferkessi (Alphütte)
|
Dr Älper butzt albi ds Chessi blitzblangg.
|
|
Chupferpfannä
|
Chupferpfannä
|
f
|
Kupferpfanne auf alten Kochherden
|
Mä hätt mit Chupferpfannä uffem Häärt gchochet.
|
|
Chuurscht
|
Chüürscht
|
m
|
Herd, Ofenbank
|
Si händ ä Pfannä uffem Chuurscht übertuä.
|
|
chüschtig
|
|
|
schmackhaft
|
|
|
Chuttlä
|
Chuttlä
|
f
|
Kutteln, Innereien
|
Deer hätt-em abr g Chuttlä pbutzt. (rügen)
|
|
Chutz
|
|
m
|
Kopfbedeckung, Kappe
|
Mosch ä Chutz aleggä, as-d nüd ä Grind früürsch.
|
|
chuu
|
|
|
kommen
|
Ha tänggt, as-es äsoo usä chäm.
|
|
chüüä
|
|
|
kauen
|
Zeersch guät chüüä, bivor's abäschluggsch.
|
|
chüüchä
|
|
|
keuchen,
|
Bim Obsiguh simmer dä z Chüüchä chuu.
|
|
Chüüch-Huäschtä
|
Chüüch-Hüäschtä
|
|
Keuchhusten
|
Dr Buäb hätt eeländ dr Chüüchhuäschtä gkaa.
|
|
chuurz
|
|
|
kurz
|
Chuurz und bündig.
|
|
d
|
|
|
die
|
d Muäter
|
|
d Nasä voll haa
|
|
|
die Nase voll haben, jetzt reicht's!
|
Etz hani dä d Nasä voll vu dem Pläär.
|
|
dä
|
|
|
des, im
|
dä Winter, dä Summer
|
|
dä
|
|
|
dann, nachher, sodann
|
|
|
daa
|
|
|
hier, da, anwesend
|
Dr Vatter isch nüd daa.
|
|
daas
|
|
|
dieses
|
|
|
daas und disers
|
|
|
Dieses und jenes.
|
|
|
daaschtuh we-n-ä-Öölgötz
|
|
|
da stehen und einen schlechten Eindruckj machen
|
Dr Lehrer hätt gäit, hogg ap und schtach nüd da we-n-n-Oelgötz.
|
|
dähäimä
|
|
|
zu Hause
|
p Muäter hätt gsäit, si sig nüd dähäimä.
|
|
deer
|
|
|
dieser
|
Deer isch äs gsii.
|
|
deer dett
|
|
|
jener präzisierend
|
Deer dett isch ä derbii gsii, der ander nüüd.
|
|
deer, diä, daas
|
|
|
dieser, diese, dieses
|
Deer söll-mer nu überä Wääg chuu, ä demm sägi's dä.
|
|
denäwaäg, deräwääg
|
|
|
auf diese Weise, so
|
Denäwääg gaht das nüüd. De isch deräwäägf derhäär chuu.
|
|
derä, dernig
|
|
|
solche
|
Derä Möggä hätt's uffem Täller gkaa. Drna hätt'r ä dernigi Büülä übrchuu.
|
|
derabä
|
|
|
hinab, hinunter
|
Vorm Iinachtä sind-si wider derabä.
|
|
derbii
|
|
|
dabei
|
Si händ-nä vrdäächtiget, derbii isch ja nüd ämaal daa gsi.
|
|
derbiisii
|
|
|
dabei sein
|
g Groossmuäter wett halt ä derii sii.
|
|
derbiizuächä
|
|
|
unmittelbar daneben
|
Der, wo gad derbiizuächä schtaht.
|
|
derdurä
|
|
|
durch hindurch
|
Glaas isch äs Matrial, wo-d durdurä gseesch.
|
|
dergrobäwääg
|
|
|
vorläufig, provisorisch, einfach mal so
|
Zeerscht hämmer der Baum miterä-n-Ächs drgrobäwääg uusg'aschtet.
|
|
dernaa
|
|
|
nachher
|
Dernaa simmer nuch iigcheert.
|
|
dernaa fürtig od. fürnig
|
|
|
gewisse Leute
|
Dernaa füürtig gönd niä z Chilchä.
|
|
dernäbet
|
|
|
daneben
|
Bisch ja gad dernäbet gschandä!
|
|
derufä
|
|
|
hinauf
|
Si sind schu äm Morgä-n-äm Füüf derufä.
|
|
derwärt
|
|
|
lohnend
|
Äs isch-i derwärt ä deer Voortraag gu losä.
|
|
derzuä
|
|
|
dazu
|
Derzuä hätt's äs Paschteetäbeggäli g'gii.
|
|
derzwüschet
|
|
|
dazwischen
|
Äs isch mer öppis derzwüschet chuu.
|
|
dessälb
|
|
|
dasselbe, diese
|
|
|
dett, dettä
|
|
|
dort
|
Dett ännä-n-äm Bäärgli schtaht ä wiissi Gäiss.
|
|
di eerschtä Tääg
|
|
|
die ersten Tage
|
Di erschtä Tääg siged guät gangä.
|
|
di ganz Ziit
|
|
|
dauernd, stets
|
Das Goof zablet die ganz Ziit we wänn's dr Vitzitanz hett.
|
|
di latiinisch Zeehrig
|
|
|
kostenlos essen und trinken
|
g Kapiziner sind albig gu z Nüüjahr aawündschä und uff id latiinisch Zehrig chuu.
|
|
dinnä
|
|
|
drin, im Haus
|
Dr Vatter isch nüd verussä, är isch dinnä.
|
|
diä
|
|
|
diese
|
|
|
diä dett
|
|
|
diese dort
|
Diä dett, wo d Lippä gschmiänggt hätt.
|
|
dinnähoggä
|
|
|
nach der Schule sitzen bleiben, strafnachsitzen
|
Disäbä zwee, wo di ganz Ziit blööd tuä händ, händ naa dr Schuäl müäsä dinnähoggä.
|
|
diräggt
|
|
|
direkt
|
|
|
disä, disi, dises
|
|
|
der die das andere
|
Dr äi hätt chännä fliäh, disä händ-si verwütscht. Di äi Schwöschter läbt nuuh, disi isch schu lang gschtoorbä. Si händ dä daas und dises verzellt.
|
|
disäwääg
|
|
|
anders
|
Witt d Uhr uufziäh, muäsch disäwääg ummätrüülä.
|
|
dises
|
|
|
das andere
|
|
|
disi
|
|
|
die andere
|
|
|
Doorf
|
Döörfer
|
n
|
Dorf (Auch: Dorfmitte)
|
Ich muäs nuch gschnäll ids Doorf.
|
|
dr
|
|
|
der
|
dr Vatter
|
|
dr Eermel hinderäwällälä
|
|
|
Aermel hochkrempeln
|
Bi derä Hitz tu-p-mä d Eermel hinderäwellälä.
|
|
dr glöölätäwääg
|
|
|
albern, dümmlich,
|
Ä dr Fasbacht sind-si mit-emä-n-altä roschtigä Welo dr glöölätäwääg dur ds Doorf uufä gfarä.
|
|
dr gschtabätäwääg
|
|
|
ungeschickt, behindert, stabig
|
Är isch dr gschtabätäwääg i dr Schtubä ummä-ghaapet.
|
|
d Hosä-n-ufäredlä
|
|
|
Hosenbeine hochkrempeln
|
Mosch d Hosä-n-ufäredlä, wänn-d witt im Bach inäschtuh.
|
|
dr äi, der ander
|
|
|
der eine oder der andere
|
Dr äi chaas, dr ander nüüd.
|
|
dr baar Alt
|
|
|
sieht aus wie sein Vater
|
Der Büäbel gliichet äm Vatter uuffellig, er isch dr baar Alt.
|
|
dr bräitäwääg
|
|
|
breitlings, sich breit machend
|
Är isch dr bräitäwääg hanägschtandä und hät-si dä gad ächlä gmäint.
|
|
dr Chropf läärä
|
|
|
Den Kropf leeren, sich aussprechen,
|
Äntli hätt'r dr Chropf chännä läärä, daas hät guät tuä.
|
|
dr glöölätäwääg
|
|
|
ungeschickterweise
|
Är isch dr glöölätäwääg gschtolpäret und drnaa du d Schtägä-n-abä gkiit.
|
|
dr graadäwääg
|
|
|
geradewegs, strackts, direkt
|
|
|
dr Huusgang machä
|
|
|
Hausgang reinigen
|
All Wuchä hä-p-mä äm Samstig dr Huusgang müäsä machä.
|
|
dr langäwääg
|
|
|
längs, ausgestreckt
|
Är isch gschtolpäret und drlängäwäg uf d Nase usä gkiit.
|
|
dr Lööli machä
|
|
|
Allptria treiben, dummes Zeug machen
|
Wän'r nüd uufhöred dr Lööli machä, chänd'r gad i ds Bett.
|
|
draa
|
|
|
daran , dran
|
|
|
draachuu
|
|
|
daran kommen, an der Reihe sein
|
Ich bi erscht nach zwänzg Minuutä draachuu. (Zahnarzt)
|
|
draachuu
|
|
|
berühren
|
Ich bin nu äs bizzäli draa chuu, und dä-n-isch de schüü Waasä abägkiit. Törffsch nüd draachuu, sust tuät's ä-n-eeländi wehni.
|
|
Drägg
|
|
|
Dreck, Schmutz, Erde
|
Deer hätt mäini au Drägg äm Schtäggä.
|
|
dräggälä
|
|
|
unfein hinten herum reden, jemanden schlecht machen
|
Wer dr öppis nüg-gäärä diräggt ids Gsicht chaa sägä, tuät nüd uugäär hindä-n-ummä dräggälä.
|
|
derbizuächä
|
|
|
unmitter daneben
|
|
|
driichnüündlä
|
|
|
anpacken, energisch an die Hand nehmen
|
|
|
driigkiijä
|
|
|
auf etwas/jemanden hereinfallen
|
Si sind-em uff deer Trigg driikiit und händ eäm's g'glaubt.
|
|
driiluägä
|
|
|
ausschauen, Gesichtsausdruck
|
Hettisch söllä gseh, we deer driigluäget hätt, wo-nem dr Zuug vor dr Nasä abgfarä isch.
|
|
driabä
|
|
|
hinunter
|
Si händ i-g-Kanalisaziuu driabägluäget.
|
|
drininächuu
|
|
|
in etwas hineingeraten
|
Ä schwäärä-n-Uufall isch passiärt, wo'r bi dener Maschinä mit äm Eermel drininächuu isch.
|
|
drininägnuu
|
|
|
erfasst werden,
|
I dr Papiiri hätt's än-äim der Armä i di gross Walzä drininägnuu.
|
|
drininnä
|
|
|
darin, in etwas,
|
I dr Zwätschgä hätt drininnä ä Zwätschgäschtäi. Wänn-d' ämaal inerä Laui drininnä bisch, gkundsch fascht nümmä drususä.
|
|
driobä
|
|
|
oben,
|
Si sind im Wildhäu wagger driobä gsii.
|
|
driundä
|
|
|
unten
|
Driundä gkörsch g Kanalisaziuu ruuschä.
|
|
driussä
|
|
|
|
|
|
dernäbet
|
|
|
daneben, gleich daneben
|
Är isch gad näbet-em zuächä gschtandä. Ebä drnäbet. Är sig bsoffä gsi und häig si drnäbet benuh.
|
|
drüberabä
|
|
|
danach, später, dann
|
De hätt uufghöört wiirtä. Drüberabä isch nämä nüüt meh gloffä i dener Bäiz.
|
|
druufobä
|
|
|
auf
|
Druufobä chunnt nu nuch ds Chämi.
|
|
drufufä
|
|
|
auf etwas hinauf, darauf hinauf
|
Dr Wagä isch gladä gsii, und g Goofä händ nuch müäsä drufufä.
|
|
druusgseh
|
|
|
aussehen
|
Wo's-e, schlächt woordä-n-isch, hätt'r druusgseh we-nä Liich.
|
|
druuschuu
|
|
|
verstehen, kompetent sein, wissen wie
|
Gäng äwääg, du gkundsch ja nüd druus! Deer hätt Erfarig und sött druusgkuu.
|
|
drzuä
|
|
|
dazu, ferner,
|
p Frau hätt gsungä, drzuzä hätt nuch äinä ghandöörgälet. Äs gitt Wüürscht und drzuä nuch ä Moggä Broot.
|
|
ds
|
|
|
das
|
ds Chind
|
|
ds Füdlä voll Aarbet
|
|
|
mit Arbeit übersäät,
|
Im Summer händ de Buäzer ds Füdlä voll Aarbet.
|
|
ds Vatters Füäteri
|
|
|
?
|
?
|
|
dsunderobsi
|
|
|
durcheinandeer drunter und drüber
|
Wo deer i Voorschtand inä chuu isch, isch nachhäär alles zunderobsi g'gangä.
|
|
du miini guäti!
|
|
|
Du meine Güte! (Ausruf)
|
Du miini Guäti, etz hät'r id Hosä gmacht, will'r nüd hätt mögä uffä-n-Aabee gkuu!
|
|
du verbrännti Zäinä!
|
|
|
Ausruf!
|
Du verbrännti Zäinä, etz isch dr Braatä aapbrännt.
|
|
duä
|
|
|
damals
|
Duä hä-p-mä nuch vu Hand gwäschä.
|
|
duä
|
|
|
damals
|
Duä hä-p-mä nuch vu Hand gwäschä.
|
|
duäzis änä duäzis
|
|
|
damals
|
Änä duäzis händ p Mäitli nuch Zöpf gkaa.
|
|
duäzmaal
|
|
|
damals
|
Duäzmaal hämmer nuch käs Telifoon gkaa.
|
|
durä
|
|
|
durch den…
|
Mer sind durä-n-Altä-n-abä. Dr Mäischter hätt-em dä gsäit, wo's durä gaht.
|
|
duräbrännä
|
|
|
halsüberkopf weglaufen, wegrennen
|
D Ross sind verschroggä-n-und derna mit zant em Fuäder Heu duräbrännt.
|
|
duränandmachä
|
|
|
ein Drucheinander anstellen
|
Deer nützt etz gaar nüüt im Voorschtand, är macht nu alls durüänand.
|
|
Duränand
|
|
|
Durcheinanderm, Chaos
|
De händ i dr Gmäindsrächnigs äs Duränand gkaa und niämer isch meh druus-gkuu.
|
|
durätrüllä
|
|
|
durchdrehen, "spinnen"
|
Si händ-n-ä solang pblaaget, bis'r durätrüllet hätt.
|
|
dur all Bädä durä
|
|
|
stur, fest, hartnäckig
|
Dr Chleger hätt dur all Bödä durä behauptet, är sig's nüd gsii.
|
|
dussä
|
|
|
draussen
|
Dussä schträäzet's. Jass: Mer sind dussä.
|
|
duur
|
|
|
durch
|
Mer sind duur und duur vernasset.
|
|
duur und duur
|
|
|
durch und druch
|
Mer sind duur und duur flöderig gsii.
|
|
duurpausnä
|
|
|
kopieren, durchpausen
|
Häsch daas sälber zäichnet oder bloss duurpausnet?
|
|
duurtuä
|
|
|
abstreiten, negieren, richtigstellen
|
Är hätt-em alls wider duurtuä, wo disä voranä behauptet hätt.
|
|
eb
|
|
|
bevor
|
Müäsch nuch daa sii, eb dr Zuug chunnt.
|
|
eb
|
|
|
ob
|
Ich wäiss nüd, eb'r ä chunnt.
|
|
ebä
|
|
|
eben, gerade, auch: Zustimmung
|
Da Wisä isch topfebä. Ebä-n-äsoo! Als Zusimmung: Ja, ebä!
|
|
ebä, hä!?
|
|
|
aha? So-so!?
|
|
|
Ehrädaamä
|
Ehrädaamä
|
f
|
weissgekleidete Ehredamen bei einem Fest
|
Bim Turnfäscht hätt's äs Tutzet Ehrädaamä schneewiiss aagläit kaa.
|
|
Ehrägsell
|
Ehräsgsellä
|
m
|
Brautführer,
|
Dr Brüäder vu dr Bruut isch Ehrägsell gsii.
|
|
eebig
|
|
|
ewig, unendlich
|
De Bredig isch ä-m-eebigi Lengi ggangä.
|
|
Eebigkäit
|
|
|
Ewigkeit
|
|
|
eeland …
|
|
|
Verstärkung: sehr, wirklich,
|
Eeländ lang. Eeländ guät. Mer händ's ä-n.eeländig Schüüni gkaa. Durä-n-altä Wääg ufä isch än eeländä Chäib.
|
|
eer
|
|
|
er (betont)
|
Wänn eer nüd wäär, …
|
|
Eermel
|
Eermel
|
m
|
Ärmel
|
Ä demm hätt's dr Eermel inägnuu, er mos hüüraatä.
|
|
Eermel hinderäwällälä
|
|
|
Ärmel hochkrempeln
|
Si händ d Eermel hinderägwälllälet und händ afu schuuflä we näärsch.
|
|
Eermelschuuner
|
Eermelschuuner
|
m
|
Ärmelschoner,
|
Wänn-d Eermelschuuner aagkaa hettisch, hettisch etz nüd äs Loch im Puloverellbogä.
|
|
Eermi
|
Ermi
|
|
Armut, Mittellos
|
De Familie isch soo-n-Eermi gsii, de händ nüd ämaal ds Wasser im Huus gkaa.
|
|
ees
|
|
|
es (betont)
|
Uhni ees giängs nüüd.
|
|
Eggbangg
|
Eggbängg
|
m
|
Eckbank
|
Dr Eggbangg hätt meh Platz as äs paar Schtüähl.
|
|
eggelhaft
|
|
|
ekelhaft
|
Deer hätt eggelhaft ussem Muul gschtunggä.
|
|
eh
|
|
|
eher, sowieso
|
Ds Wätter wiirt eh ächlä schüüner.
|
|
eh as nüüd
|
|
|
wahrscheinlich, eher als nicht
|
Chunnt äs Gwitter? Eh as nüüd.
|
|
eh und jee
|
|
|
eh und je
|
Diä händ eh und jee kä Rappä-n-a äd Chilchärenowaziuu g'gii.
|
|
ehnder
|
|
|
eher
|
Ich glaubä de chunnt ehnder nüd mit.
|
|
Ehrägsell
|
|
|
Nebenhochzeiter, Brautführer, Trauzeuge
|
Dr Klassäkoleeg isch em Ehrägseel gsii.
|
|
ejräwoort!
|
|
|
Ehrenwort
|
Ehräwoort, ich lüügä nüüd.
|
|
enä
|
|
|
jener
|
Nüüd deer, enä, mäini.
|
|
erchäferä
|
|
|
sich ereifern, sich aufregen
|
Daas hätt dr Vatter niä erlittä und hätt-si eeländ chännä erchäferä.
|
|
erchuttlä
|
|
|
durcheinanderbringen, jemanden packen und schütteln
|
|
|
erchuttlä
|
|
|
durcheinanderbringen, jemanden packen und schütteln
|
|
|
erfrüürä
|
|
|
erfrieren
|
Mer sind halbä-n-erfrorä.
|
|
ergelschtäret
|
|
|
aufgeregt, erregt, ereifert
|
Deer hätt's dä ä nuch ergelschtäret!
|
|
erguntä
|
|
|
abschlagen, zusammenschlagen, packen
|
Der fräch Siäch han-i dä schu erguntet.
|
|
erliggä
|
|
|
begreifen, herausfinden, merken, einsehen
|
Etz hätt-er's erliggt, we0s gaht.
|
|
erliidä
|
|
|
aushalten,
|
Uhni Schprützä hett'r's nüd erlittä ä Zand usä z zeerä.
|
|
erschluu
|
|
|
erschlagen, töten
|
Früäner händ-si bim Metzgä-n-äs Tiär äifach erschlagä.
|
|
ersoorgä
|
|
|
befürchten, mit Bangen entgegensehen
|
Si händ's ersoorged deer alt Maa uff de Bäärgtuur mitznih.
|
|
erwüürgä
|
|
|
erwürgen, erdrosseln
|
De zwee möged denand nüd gschmöggä und wuured si äm liäbschtä-m-erwüürgä, wänn-si chännted.
|
|
eerscht letschi
|
|
|
erst letzthin, kürzlich
|
Eerscht letschti isch öppis i dr Ziitig gschtandä.
|
|
Essigwiggel
|
Essigwiggel
|
m
|
Essig-Wickel, Umschläge, Hausmittel
|
p Muäter hätt äim albig Essigwiggel macht, dernaa hätt's glii p'bessäret.
|
|
etli, etlichi
|
|
|
viele, einige
|
Äs sind etli Tääg durä gsii, bis'r reagiärt hätt.
|
|
etz
|
|
|
jetzt
|
Etz langet's dr dä!
|
|
etzä
|
|
|
abgrasen
|
Uf dem Wisli händ g Chüä g'etzt.
|
|
Eumer
|
Eumer
|
m
|
Eimer
|
Zum Mälchä bruucht's ä-n-Eumer oder ä Mälchchübel.
|
|
Fäägg
|
Fääggä
|
m
|
Schwein
|
Si ligged ummä we p Fääggä.
|
|
Fabrigg
|
|
|
Fabrik
|
|
|
Fabriggler
|
|
|
Fabrikler, einer der in der Fabrik arbeitet
|
|
|
Fadä
|
Fädä
|
m
|
Faden
|
p Muäter hä-p-mit Schtäärndlifadä g Chnöpf aap'büäzt. Ds Velo hämmer albig mit Butzfädä p'putzt.
|
|
Fädäli
|
Fädäli
|
n
|
kleine Faden
|
Sis Läbä isch ämänä Fädäli ghanget.
|
|
Fädärä
|
Fädärä
|
f
|
Feder
|
Deer hätt muäsä Fädärä luu. (mit Verlust nachgeben)
|
|
fädig
fädig graad
fädig ufä
|
|
|
fadengerade
senkrecht
|
Das Wääggli isch fädig graad ufä uffä Graat. Dr Baluu isch fadägraad i Himel ufä.
|
|
Fägnäscht
|
|
n
|
unruhiger Mensch
|
Etz bis ämaal ä chlä rüäbig und tuä ä nüd we-nes Fögnäscht.
|
|
fägnäschtä
|
|
|
sich herumwälzen, keine Ruhe geben, unruhig sein
|
Si händ di ganz Ziit gfägnäschtet und nüd chännä iischlaaffä
|
|
fäil haa
|
|
|
anbieten, zum Verkauf anpreisen
|
Si händ frisches Fläisch und Anggä fäil gkaa. Si händ Muulaffä fäil gkaa (gaffen)
|
|
Fanä
|
Fänä
|
m
|
Fahne
|
Hängge dr Fanä-n-usä. Ä dr NäflesserFahrt hanged p Fänä dussä.
|
|
farä
|
|
|
fahren
|
Far-ap, sust tätscht's!
|
|
färig
|
|
|
im letzte Jahr
|
Färig isch-es schüüner gsii.
|
|
Färschi
|
Färschi
|
n
|
Ferse
|
Häsch äs Loch im Schtrumpf, ds Färschi chunnt fürä.
|
|
fascht
|
|
|
fast, beinahe
|
Bim Lachä hätt ds Bäsi Tiidi fascht id Hosä gmacht
|
|
Fegger
|
Fegger
|
m
|
Fecker, herumziehendes Volk
|
Pfannäverziner, Schiremfligger, Chesselfligger und Mässerschliiffer sind gwöhndli Fegger gsii.
|
|
ferggä
|
|
|
schleppen
|
Si händ äs paar Chischtä müäsä ummäferggä.
|
|
fescht
|
|
|
stark, kräftig gebaut
|
Mosch fescht truggä bi dr Lüüti,. Sust gaht si nüd. Ä feschters Wiibervolch.
|
|
Fiälä
|
Fiälä
|
f
|
Feile
|
Mer händ albis d Sagä müäsä fiälä. Dr Schträäfling häig ds Iisägitter mit-erä Fiälä duräfiälet und sig ap.
|
|
Fiäsä auch ä Biäsä
|
|
m
|
Stück
|
Gimmer ä Fiäsä Broot!
|
|
Fideeli
|
|
|
Teigwaren, Namensform von Fidel
|
Hütt gott's Fideelisuppä.
|
|
Fiduz
|
|
|
Elan, Mut, Schneid, Energie
|
Mäindsch truuet'r, hätt'r sövel Fiduz?
|
|
Fifolterä
|
|
m
|
Schmetterling
|
|
|
figälant
|
|
|
figalant, clever, geschickt
|
Är isch ä figälants Püürschtli.
|
|
figäreetlä
|
|
|
etwas herumbasteln, künstliches Getue
|
De dä fürchtig für nüüt und abr nüüt ummägfigäreetlet.
|
|
figgä
|
|
|
zu enge Schuhe
|
De Schuä häm-mi äso lang gfigget, bis i Blaatärä übrchuu ha.
|
|
Figler
|
Filger
|
|
eine alte Hütte (im Oberseetal)
|
Ich ha-n-ä-n-altä Figler uffem Sulzbodä-n-ob¨ä, wo früäner ä Heuerhüttä gsii isch.
|
|
Fiirschtbäumli
|
Fiirschtbäumli
|
n
|
Firstbaum, bei der Aufrichte
|
Wänn dr Rohbuu fertig sich. Tüänd-si äs Fiirschtbäumli uff ds Tach.
|
|
Fiirschtchämerli
|
Fiirschtchämerli
|
n
|
Firstkammer, oberstes Zimmer unter dem First
|
Zoberscht obä im Huus isch ds Fiirschtchämerli,.
|
|
Fiirschtwii
|
Fiirschtwii
|
m
|
Firstweihn, Umtrunk für die Bauarbetier
|
All Handwärcher sind zum Fiirschtwii iigladä gsii.
|
|
fingerlä
|
|
|
betasten, berühren
|
Muäd nüd di ganz Ziit a miim nüüä Autööli ummäfingerlä, daas isch miis.
|
|
Fingerlig
|
|
m
|
Fingerling, Schutzverband über Finger
|
Är hätt dr Zäigfinger verchlämmt und dernaa müäsä verbindä und ä Fingerlig derüber
|
|
Fingg
|
Finggä
|
m
|
Hausschuhe, Finken
|
Ziäh d Schuäh aab und legg p Finggä-n-aa. I dä läärä Finggä gaasch-mer nüd verusä.
|
|
Fisel
|
Fisel
|
|
Bohnen
|
Schwiinis, Härdöpfel und ä chlä Fisel drzuä. P Muätter tuät p Fisel bschniidä.
|
|
ddärä
|
Fläddärä
|
f
|
Ohrfeige, Klatsche
|
Bis ruäig, sust hau dr ä Fläddärä abä.
|
|
Flagg
|
Flaggä
|
|
Feuerlohe, emporlodernde Flamme
|
Ds Bänziin isch aachuu und duä hätt's gad ä Flagg gii.
|
|
Fläggveh
|
Fläggveh
|
n
|
Fleckvieh
|
Uf dä-n-Alpä hätt's lengeri meh Fläggveh.
|
|
flamänderä
|
|
|
ausrufen, schimpfen
|
Deer hätt-dä schu gflamänderet, wo-n-em öpper d Luft usä luu hätt.
|
|
fleugä
|
|
|
werfen,
|
|
|
Flärä
|
Flärä
|
f
|
grosser Fleck Stück
|
Schiibäfleugä z Matt.
|
|
Flausä
|
Flausä
|
|
"Ideen", eigenwillige Vorstellungen
|
De triibedem dä sini Flausä schu nuch uus.
|
|
fleischloos
|
|
|
ohne Fleisch, Fasttag
|
Äm Friitig isch fläischloos, dä hätt's öppädiä Wääjä g'gii.
|
|
Fligg
|
Fligg
|
m
|
ein Flick
|
p Muäter hätt überä Driiangel ä Fligg pbüäzt.
|
|
fliggä
|
|
|
flicken, reparieren
|
Wer ä Nagel faat, muäs dr Schluuch fliggä.
|
|
fliissä
|
|
|
beeilen, pressieren
|
Wänn'r nuch hütt wänd fertig wäärde, müänd'r ech nuch mäineid flissä.
|
|
flöderig
|
|
|
bachnass, druchnässt, sehr nass
|
De Wösch isch nuch flöderig.
|
|
flotschdräggnass
|
|
|
triefend durchnässt
|
Zant-em Schirem simmmer flotschdräggnass woordä.
|
|
flotschnass
|
|
|
durchnässt
|
|
|
Flügäli
|
Flügäli
|
n
|
kleines Fenster
|
Mer händ im Viorfänschter z Flügäli off, luu, as ds Ängeli hätt chännä übernacht ds Briäfli für ds Chrischchindli chuu gu holä.
|
|
Flüügä
|
Flüügä
|
f
|
Fliege
|
Wo's Mischtschtögg hätt, hätt's Flüügä.
|
|
flüügä
|
|
|
fliegen
|
p Vögel chänd flüügä.
|
|
Flüügäfänger
|
|
|
Fliegenfänger
|
Ä gitt Flüügäfänger vu dr Teggi obänabä, wo p Flüügä chläbä bliibed. 's gitt aber au eleggtrischi, wo gad verbräsmäled.
|
|
Flüügäschliferi
|
|
f
|
Glatze
|
Gschiid Lüüt händ noch öppä ä Flüügäschliferi.
|
|
Flüügätätschi
|
Flüügätätschänä
|
f
|
Fliegenklatsche
|
Miterä Flüügätäschi chaa-mä p Flüügä ztoof schluu.
|
|
Forcht
|
|
f
|
Furcht
|
Vumä z guät pbättät Katoligg musch meh Forcht haa, as voremä wüätigä Schtiä$r.
|
|
fort
|
|
|
auswärts, in der Fremde
|
Är isch nümmä daa, er isch fort.
|
|
fortchuu
|
|
|
gestohlen werden, in die Fremde ziehen
|
Bim Wiiladä sig ä ganzi Ladäkassä forftchuu. Naa dr Lehr sig'r fort chuu.
|
|
forzuä
|
|
|
der Reihen nach, kontinuierlich,
|
Mer sind forzuä immer ächlä glooffä und ufzaal simmer dobä gsii.
|
|
frääglä
|
|
|
gwundern, ausfragen
|
Si händ üs wellä uusfrääglä, aber mir händ gschwigä und nüüt dergliichä tuä.
|
|
Frächi
|
|
|
freches Maul, Arroganz
|
De Husiäreri hätt ä sonä Frächi gkaa, as-erä d Lüüt nüüt abgnuh händ.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fragg
|
|
|
Frack, festlicher Mantel
|
Ä dr Landsgmäind und Fahrt chunnt d Regiärig im Fragg und Zilinder.
|
|
Fränggler
|
Fränggler
|
m
|
Frankenstück
|
Müäsch ä Fränggler inägkijä für-nä halb Schtund parggiärä.
|
|
Fridhoof
|
Fridhööf
|
|
Friedhof, Gottesacker
|
Ä dr Chilbi isch Väschper und d Lüüt gönd nuch uffä Fridhoof über g Greber-
|
|
Fridlistaag
|
|
|
Fridolinstag 6. März (ab1973 abgeschafft)
|
Äm Fridlistaag händ nu di Katholischä Fiirtig gkaa. Di Refermiärtä händ müäsä gu wärchä.
|
|
frii
|
|
|
frei, freundlich
|
Dr Abee isch wider frii. Mini Muäter isch friini Frau gsii. Deer friinet mit-em gliichligä Gsicht wider.
|
|
friili
|
|
|
freilich, selbstverständlich
|
Bisch du au äinä vu denä`Friili.
|
|
friinä
|
|
|
wieder guter Laune sein
|
Deer friinet mit-em gliichligä Gsicht vunsi sälber wieder.
|
|
friisnä
|
|
|
dürres Gras abbrennen
|
Nach em Aaberä sind-si i Niderbäärg gu friisnä.
|
|
Friitig
|
|
|
Freitag
|
|
|
frisch
|
|
|
kühl
|
Äs hätt mäineid gfrischet. Ä frisches Lüftli gaht.
|
|
frisch
|
|
|
neu
|
Frisches Graas. Mosch nuchämal frisch machä.
|
|
fröhli
|
|
|
fröhlich, auch Zustimmung: selbstverständlich
|
Törff i dur ds Graas durä: Ja, fröhli!
|
|
Frömmi
|
|
|
Frommheit
|
Dernaa fürnig tüänd i dr Chilchä ä sonä-n-eeländi Frömmi, und derna sind-si käs Haar besser as ander.
|
|
Froonliichnaam
|
|
|
Fronleichnam
|
Hütt isch Fronliichnaam äm Sunntig dernaa.
|
|
Froonliichnamsprozässiu
|
F..prozässiuunä
|
|
Fronleichnamsprozession durchs Dorf
|
Ä dr Froonpöoochnamsprozässiuu isch ä grosses Lüütäwärch zu dä-n-Altärä äm Schuälhuus, äm Freulerpalascht, uffem Fahrtsplatz und bim Schtäibogg mit Chrüüz und Fanä
pilgäret.
|
|
früä uinderä
|
|
|
zeitig ins Bett gehen
|
Hinecht guh ni früä underä. moorä isch früä Tagwach.
|
|
früä usä
|
|
|
früh aufstehens
|
Ich mos ids Bett, wili moorä wider muäs früä usä.
|
|
früäner
|
|
|
früher, einst, damals
|
Früäner sind d Lüüt äm Sunntig albig z Chilchä.
|
|
früntli
|
|
|
freundlich
|
Du bisch-mer etz abr ä gad ä Früntlichä! Früntli driiluägä.
|
|
früürä
|
|
|
frieren
|
Im chuurzgeermlätä Hämpli früürsch dä.
|
|
Fuäder
|
Fuäder
|
n
|
Fuhre, Ladung,
|
Är hätt ä waggers Fuäder Holz häi. ÄS Fuäder Heu.
|
|
fuärä
|
|
|
reichen, widerstehen, genügen, wehtun
|
G Chalberwüürscht fuäred wagger, viil Lüüt möged nüd ä ganzi. Wänn-d mit em Hamer uffä Tuumä hausch fuäret's eeländ.
|
|
füärä
|
|
|
führen
|
|
|
Fuäss
|
Füäss
|
m
|
Fuss
|
|
|
Fuässiisä
|
Fuässiisä
|
n
|
Fusseisen
|
I derä abheldigä Blanggä müänd Fuässiisä aahaa.
|
|
fuchtlä
|
|
|
fuchteln
|
Dr Tirigänt hätt fürchtig ummägfuchtlet.
|
|
füdälä
|
|
|
etwas geziert gehen,
|
De Serwiärtochtger isch dervuu-gfüdälet we-nes Rehli.
|
|
Füdäli
|
|
n
|
kleines Gesäss, zierlicher Hinterteil
|
|
|
füdlä
|
|
|
derb für gehen
|
Etz sind de Chäibä wider drvuu gfüdlet.
|
|
Füdlä
|
|
n
|
Hinterteil, Gesäss
|
|
|
Füdläbaggä
|
|
f
|
Gesässbacke
|
|
|
füdläblutt
|
|
|
nackt, total nackt
|
Imä FKK-Schtrand laufed-si füdläblutt ummänand.
|
|
Füfzger
|
Füzger
|
m
|
Fünfzigrappenstück
|
Für-nä Füfzger chunndsch hütt nüü-p-meh über.
|
|
Füllfädärähalter
|
Füllfädärähalter
|
m
|
Füllfederhalter
|
I dr sächstä Klass hani ä Füllfädärähalter uf ds Chrichchindli überchuu.
|
|
fundä
|
|
|
gefunden
|
Ha dr Autoschlüssel wider fund$.
|
|
fürä
|
|
|
nach vorn
|
Mosch wiiter fürä chuu, wänn-d' öppis witt gseh.
|
|
fürächuu
|
|
|
nach vorn kommen, wieder erscheinen
|
Dr Lehrer hätt gsäit, diä, wo fertig sind, chänd fürächuu. Dr Gältseggel, wo-si überaal gsuächt händ, isch wider fürächuu.
|
|
fürchtig
|
|
|
furchtbar, dramatisierende Verstärkung
|
Mached ä nüd ä-sonäm fürchtigs Züüg nu wägä miir. Am Stammtisch hätt-deer immer ä fürchtigi Läbtig gkaa.
|
|
fürschi
|
|
|
vorwärts, voran
|
Fürschi farä isch ringer as hindertschi.
|
|
fürschi
|
|
|
vorwärts, voran
|
Mer sind nümmä hinderschi und fürschi chuu. Das isch ä-n-eeländi längwiiligi, de mached und mached nüd fürschi.
|
|
fürschi chuu
|
|
|
vorankommen
|
Mit sind mit derä-n-Aarbet wagger fürschi chuu.
|
|
fürschi machä
|
|
|
vorantreiben, fortfahren
|
De söled ämaal fürschi machä, nüd redä dervuu.
|
|
Füü
|
|
|
der Föhn, warmer Fallwind von Süden
|
Dr Füü gaht.
|
|
füüf, füüfi
|
|
|
fünf
|
Früäner hätt's äm Füüfi p bättälüütet.
|
|
Füüfer
|
Füüfer
|
m
|
Fünfrappenstück
|
Ä Füüfer wiirt mäischtens uufgrundet uffnä Zächner.
|
|
Füüfliiber
|
Füüfliiber
|
m
|
Fünffrankenstück
|
Gib-em ä Füüfliiber, dä törffer dä-n-aber zfridä sii.
|
|
Füüfpfünder
|
Füüfpfünder
|
m
|
Fünfpfüdner, runder Brotlaib 2,5 kg
|
Gross Familänä händ bim Begg albi Füüfpfünder gholt.
|
|
fuul
|
|
|
faul, auch müde
|
Deer Chnächt isch ä mischt-drägg-fuulä Kärli gsii.
|
|
Füüli
|
|
|
Faulheit, Müdigkeit
|
Bi dem tääschtigä Wätter simmer ä sonä Füüli gsii, as mer gad händ müäsä äs Nüggerli machä.
|
|
füünä
|
|
|
föhnen, der Föhn bläst
|
Drnaa hätt's merggli afu füünä.
|
|
füünig
|
|
|
föhnig
|
Hütt isch füünig.
|
|
Füür
|
|
n
|
Feuer
|
Fridlis-Füür., Augschtä-Füür.
|
|
füürä
|
|
|
feuern, Feuer machen
|
Früäner hä-p-mä nuch mit Holz gfüüret.
|
|
füürig
|
|
|
reichlich, genügend, bei weitem
|
Hundert Franggä langed füürig für-n-ä Znacht. Ich haa füürig gnuäg z ässä überchuu.
|
|
füürlä
|
|
|
Feuerchen machen, zünseln
|
Wo g Goofä äs Zundholzschächtäli fundä händ., hand-si im Niderbäärg hind$ züüslet und gfüürlet.
|
|
Füürli
|
|
n
|
Feuerchen
|
Im Pfadilager hämmer törffä Füürli machä.
|
|
füürzündhäiss
|
|
|
sehr heiss,
|
D Häärtblattä isch füürzündhäiss.
|
|
füürchuu
|
|
|
ein Pferde, das durchbrennt
|
Ds Ross sich em füürchuu.
|
|
Fuurz
|
Füürz
|
m
|
Flatus, auch: ausgefallene Idee
|
Usenä truurigä-n-Aarsch chunnt ä kä fröhlichä Furz (Luther). Ä wemm sinä Furz isch das gsii, mä müäs d Huustüür gäggäligääl schtriichä?
|
|
fuurzä
|
|
|
pupsen, Flatus
|
Wer hätt da gfuurzet, wää, das schmöggt.
|
|
fuuschtä
|
|
|
eine Faust machen, drohen
|
Är isch isch verruggt woordä und hätz gfuuschtet
|
|
fuxä
|
|
|
sich ärgern, reuen,
|
Ä hä-p-mi eeländ gfuxt, as's kü Platz meh gkaa hätt im Theater.
|
|
gaad
|
|
|
gerade, gleich,
|
Ich chumä gaad!
|
|
Gääder
|
|
m
|
Fetter Fleischrand
|
Schlächts Fläisch hätt ä Huuffä Gääder dra, wo-d nüd chaasch ässä.
|
|
gääderig
|
|
|
mit kaum kaubarem Fett durchzogenes Fleisch
|
Das Fläisch i aso gääderig gsi, mä hätt's wider usäggii.
|
|
gaagä
|
|
|
schaukeln
|
Höör uuf mit-em Schtuäl gaagä, sust kiisch ufzmal hinderschi usä. Deer gaaget bim Lauffä.
|
|
gaar
|
|
|
gar, sehr,
|
Gaar nüüt han-i vrschtandä.
|
|
gäärä
|
|
|
gern
|
Chriäsibrägel han-i gäärä.
|
|
gääsälä
|
|
|
nach Gas reichen
|
Hee, daas gääsälet i dr Chuchi, händ'r nuch ds Gaas offä?
|
|
gäbig
|
|
|
praktisch, kommot, angenehm
|
Das ischn etz ä gäbigä Ligischtuäl. Dr nüü Pfarer isch gad nuch ä gäbigä
|
|
Gäbsä
|
Gäbsä
|
f
|
Holzgeschirr für Milch
|
Mä hätt p Milch i Gäbsä-n-inä gläärt und drna, der Nidel obä-n-abgniidlet.
|
|
Gadä
|
Gädä
|
m
|
Stall, Holzgebäude
|
Chuägadä, Gäissgadä
|
|
Gädäli
|
Gädäli
|
n
|
kleiner Stall,
|
des aapbuuä Gädäli
|
|
Gagel
|
Gegel
|
m
|
Kot, (Mändschägagel, Hundsgagel)
|
Är isch i-nä Hundsgagel inägschtandä.
|
|
gäggälä
|
|
|
herumtrödlen, kompliziert tun, uneffektiv sein
|
De händ ä dem Ziitli eebig ummägäggälet, bi-es gaar nümmä ganngä isch.
|
|
gäggäligääl
|
|
|
gelb
|
Ds Sunnä händ g Goofä gäggäligääl uusgmaalet.
|
|
Gäggälischuäl
|
|
|
spotthaft Kindergarten
|
Äätsch, du gaasch ja eerscht i-g-Gäggälischuäl!
|
|
gag-glii
|
|
|
nach einer Weile, eben, gleich
|
Dr Husiärer isch gag-glii wider ggangä.
|
|
gag-glii
|
|
|
sehr bald
|
Dr Zuug chunnt gag-glii.
|
|
gaht daa nüüt?
|
|
|
Geht es da nicht vorwärts?
|
Da chassch hundert Maal aalüütä oder schriibä, uf dr Gmäindskanzlii gaht nüüt.
|
|
gäiglä
|
|
|
fallen, stürzen
|
Zeerscht isch'r gschtolpäret und drnaa ummg'gäiglet. Pass uuf, sust gäiglisch abä!
|
|
Gäissäbühndli
|
Gäissäbühndli
|
n
|
Ziegenkot (siehe "Gäissgegäli")
|
|
|
Gäisser
|
|
m
|
Geiser, Ziegenhüter
|
Dr Gäisser isch jedä Taag mit siner Gäisshäärdi i Wiggis usä.
|
|
Gäissgadä
|
Gäissgädä
|
m
|
Ziegenstall
|
|
|
Gäissgegäli
|
Gäissgegäli
|
n
|
Ziegenkot (kleine Böhnchen)
|
Wänn g Gässhiirti albig dur ds Doorf gloofä-n-isch, hätt's naachhär ä Huuffä Gäissgeg$li uff dr Schtraass gkaa.
|
|
Galt
|
|
n
|
Gält
|
Häsch Gält im Sagg, sust chämmer nüd iicheerä. Ä pada, für söttigs hämmer kä Gält.
|
|
Gältschiisser
|
|
m
|
leichtfertig Einkaufen
|
Äm Tedlä-n-aa häsch glaubi dr Gältschiisser.
|
|
Galoschä
|
|
f
|
Überziehschuh (im Winter)
|
Galoschä lei-p-mä-n-aa, wänn's Gfötsch hätt uff dr Schtrass.
|
|
|
|
|
|
|
|
Gallà
|
|
f
|
Galle, übertragen: wütend werden, sich ärgern
|
Dr jääzornig Fuärmä hätt à-n-eeländi Gallä gka mit denä Ross, wo ä kä grächts tuä händ.
|
|
gälig
|
|
|
gallig, wütend,
|
Wänn'r uffä Tuumä ghau hätt, isch'r ganz gälig woordä.
|
|
gäll, gäled, gäled-Si
|
|
|
gell, unübersetzbar, Bekräftigung, Appell
|
Gäll säisch-mer's bivor-d' gasch. Gäled-Si, Si gänd au öppis für d Tombolaa. Gäled früäner hä-p-mä nuch g Ihrzet (Ihr gsäit).
|
|
Gamferchuglä
|
Gampferchuglä
|
f
|
Kamperkugel
|
D Muäter hätt Gamferkuglä i d Truggä inä tuä wägätä Schabä.
|
|
Gampiross
|
|
n
|
Schaukelpferd
|
Mer händ uf d Wiänacht äs Gampiross überchuu.
|
|
Gang
|
Gäng
|
m
|
Hausgang, Gangart, Autogang, schwerer Besuch
|
Ämä Samstig hämmer albig müäsä dr Gang machä (Teppich klopfen, wischen, reinigen), Mä hätt nä schu vu Wiitem äm Gang aa gkännte. Bim Auto muämä Gängg schaltä. Dr
Pfarer hätt ä schwäärä Gang kaa, won'r hätt müäsä gu sägä, das Chind sig tötli veruuglüggt.
|
|
gang und gääb
|
|
|
üblich
|
Äs isch gang und gääb, as mä äm Altjahraabed Schwiinis und Liinis isst.,
|
|
Garettä
|
|
f
|
Garette, Schubkarren
|
Früäner händ si dr ganz Uushuäb mit Garettä usäshtoossä.
|
|
gäuferä
|
|
|
Wasser aus dem Mund triefen lassen
|
Der gäufäret bim Redä, as's äim gad gruuset. (egglet).
|
|
Gäuferi
|
Gäuferenä
|
m
|
Schimpfwort für einen Geiferer
|
Daas isch afed ä-n-altä Gäuferi woordä!
|
|
gaumä
|
|
|
hüten,
|
Mer händ g Goofä ä dr Grosmuätter pbracht zum Gaumä.
|
|
Gchnoorz
|
|
n
|
Mühe haben
|
De händ an eeländs Gchnoorz gkaa, bis si der Läiteräwaage wider zum Drägg ussä gkaa händ.
|
|
Gchötz
|
|
n
|
Gekotze, Erbrochenes
|
Daas Gchötz söl ässä wer will.
|
|
Gchritzel
|
Gchritzlätä
|
n
|
Gekritzel
|
Daas Gchritzel chaa ja niämer läsä.
|
|
Gchröös
|
|
n
|
Kutteln im frischen Zustand
|
Mi Vatter hätt nüd uugärä Gchröös uffem Täller gkaa.
|
|
gchruslet
|
|
|
kraus,
|
In dener Famili händ all gchrusleti Haar.
|
|
Gebätt
|
|
n
|
Gebet
|
|
|
Geegä
|
Geegä
|
f
|
Schimpfwort
|
Das isch etz doch ä blöödli Geegä.
|
|
Gegeloornig
|
|
f
|
Unordnung, Chaos, schlecht organisiert
|
De händ uffem Gmäindsbüro ä fertigi Gegeloornig. Si händ minä-n-Aatraag gar nümmä gfundä. Afed äs Jahr schpeeter isch'r wider fürä chuu.
|
|
Geltä
|
Geltä
|
f
|
Zuber
|
g Geltä isch übergampfet.
|
|
Geltli
|
Gelti
|
n
|
kleiner Zuber
|
Wo's inätropfet hätt, hämmer ä chliis Geltli uufgschtellt.
|
|
gfäärli
|
|
|
gefährlich
|
Da chlii Felsdand isch viil z gfäärli.
|
|
gfählt
|
|
|
gefehlt im Sinne von falsch
|
Dr Jung vunem isch gfäält usä chuu.
|
|
gfätterlä
|
|
|
spielen,
|
Ds Chind schpilt, äs gfätterlet.
|
|
Gfätterlischuäl
|
|
f
|
Kindergarten
|
Gaasch schu i-g-Gfätterlischuäl?
|
|
Glötsch
|
Gflötsch
|
n
|
Nasser, verregneter Schnee
|
Wänn's Glötsch gkaa hätt, händ-si früäner Galoschä-n-aagläit.
|
|
gfräss
|
|
|
vielgefrässig, gefrässig
|
Jung Lüüt mänd ässä, si sind gfräss.
|
|
gfräut
|
|
|
gefreut, erfreulich
|
Das isch ä gfreutä Taag. Ä gfreutä Bsuäch.
|
|
Gfröörli
|
|
m
|
leicht anfällig für Kälte, friert schnell
|
Du bisch etz schu-nuuch äö Gföörli, muäsch di halt besser aaleggä.
|
|
Gheeg
|
|
|
Gehege
|
De sind denand ids Gheeg chuu.
|
|
Giftchäib
|
|
m
|
Zänkischer, wirscher, unfreundlicher Mann
|
Wänn'r ächlä Wiissä gkaa hätt, wird'r ä Giftchäib.
|
|
giftig
|
|
|
giftig, aber auch: zankhaft, äzend, scharf
|
Chrüüzaateräbiss sind giftig. Wänn ä giftigs Lüftli gaht, chunnt's glii gu rägnä. Ä giftigs Wiibervolch hätt-em wagger ummäg'gii, bis er nüüt meh gsäit hätt.
|
|
giftlä
|
|
|
zanken, Streit suchen
|
|
|
gigaagä gigaagälä
|
|
|
schaukeln, mit dem Gleichgewicht spielen
|
Höör uuf gigaagälä, sust kiisch mit zantem Schtuäl nuch um.
|
|
Gigaagi
|
|
f
|
Spielgerät
|
Wänn-d uufgumpisch, gäiglet disä vu dr Gigaagi abä.
|
|
gigälä
|
|
|
kichern, lachen,
|
p Mäitli müänd wä jedem Schmarä gigälä.
|
|
Gigälisuppä
|
|
f
|
|
Häsch Gigälisuppä g'gääsä mit Fräägerli drii?
|
|
Gigälitante
|
|
f
|
Lachtante
|
Ds Marili isch ä Gigälitantä.
|
|
gigampfä
|
|
|
gigampfen
|
As Goofä häm-mer öppädiä g gigampfet-
|
|
Gigampfi
|
Gigampfänä
|
f
|
Gigampfi Spielgerät für zwei, Schaukel
|
Wänn äinä vu zweeän z schwäär isch, gaht g Gigampfi nüüd.l
|
|
gii
|
|
|
geben
|
Gimmer au äis!
|
|
gii
|
|
|
Jassen: Karten austeilen
|
Du mosch-as gii, duu bisch draa.
|
|
giibsä
|
|
|
pfeifendes Geräusch bei Rädern
|
De Scheesäwagäredli giibsed eeländ, mä sött sie mit em Öölchäntli wieder ämaal öölä.
|
|
giirä
|
|
|
kreischendes Geräusch (Garette)
|
De Garettä giired, mä sött si wider ämaal öölä.
|
|
giiräizlä
|
|
|
Kinderschaukel an Stricken
|
Dr Vatter hätt ä Öpfelbauascht ä Giiräizi aagmacht zum Giräizlä.
|
|
Gingg
|
|
m
|
Fusstritt
|
Dr Esel hätt-em ä Gingg gii, etz isch'r verletzt.
|
|
ginggä
|
|
|
jemanden mit dem Fuss treten
|
Deer Ruäch hätt-ämä-n-andärä ids Schiibäi inä ggingget.
|
|
gitz-gitz!
|
|
|
Lockruzf für Ziegen
|
Gitz-gitz, chumm Gäissäli, hee!
|
|
Gjaamer
|
|
|
Gejammer
|
Deer hätt ä eebig Gjaamer.
|
|
Gjööl
|
|
n
|
Geheul, Gejohle
|
De Bsoffnigä sind mit äim Gjööl durch ds Doorf abä chuu.
|
|
gkiijä
|
|
|
fallen, stürzen
|
Wänn's hääl isch, gkiit nuch mängän-umm.
|
|
gkirmä
|
|
n
|
Gejammer, Beschwerden
|
Drnaa fürnig allt Lüüt händ änänand äs Gkirm und äs Gjaamer.
|
|
gkirmä
|
|
|
Husten, Jammern,
|
Sitt'r über füfäsibezgi isch, hätt nüüt as z ghirmä und z jaamerä.
|
|
gkörä
|
|
|
hören
|
Ich gkörä nüüt, ds Schutzbläch tschättäret.
|
|
gkörig
|
|
|
gehörig, wie es sich gehört, auch: wacker
|
Är hät gkörig müäsä losä, bis'r's gkört hätt.
|
|
Glaas
|
Gleser
|
n
|
Glas
|
..und ä guäts Glaas Wii derzuä.
|
|
Glächter
|
|
n
|
Gelächter
|
Mer händ äis Glächter gkaa.
|
|
glächterä
|
|
|
gelächtern, intensiv lachen
|
|
|
Glächterichogä
|
|
|
einer, der oft und laut lacht
|
Dr Fischli-Zäiä-Sepp isch ä-n-eeländä Glächerichogä gsii. Deer hätt wägä jedem Schmarä chännä gigälä und glächterä. Drum händ-n-ä d Lüüt eeländ gäärä gkaa.
|
|
gläitig
|
|
|
rasch, schnell
|
Chumm mer wöänd gläitig nuch iicheerä.
|
|
glappet
|
|
|
einfältig, blöd, "nicht ganz dicht"
|
Tuä ä nüd äso glappet!
|
|
glärig
|
|
|
klar, prächtig
|
ä glärigä Taag!
|
|
Gläuff
|
|
n
|
ein Gerenne, grosse Nachfrage
|
Bim Uuusverchauf händ de ä-n-eeländ Gläuff gka.
|
|
glesig
|
|
|
glatt wie Glas, geforen
|
Im Winter isch äm Wagner-Schtutz gleesig. Mpüäsch eeländ uufpassä. Deer Rüüschig hätt ganz glesigi Augä gkaa.
|
|
Glesli
|
|
n
|
Gläslein
|
Nämmer nuch äs Glesli Schnaps?
|
|
gletschchalt
|
|
|
eiskalt
|
Im Alpmach obä chunnt userä Kwell gletschchalts Wasser.
|
|
glich
|
|
|
gleichwohl, trotzdem
|
Si händ abgsäit und dä glich nuch chuu.
|
|
glii
|
|
|
gleich, bald, sofort
|
Ich chumä glii wider.
|
|
gliich
|
|
|
gleich, egal,
|
Isch ä miir doch gliich!
|
|
gliichä
|
|
|
gleichen, ähnlich sehen
|
Der Buäb gliichet dä schu äm Vatter.
|
|
gliichlig
|
|
|
gleich
|
Zwillig händ tupf gliichlig uusgseh.
|
|
Gloggä
|
|
f
|
Glocke
|
Gkörsch g Gloggä lüütä?
|
|
gloggäganz
|
|
|
intakt, unbeschädigt
|
De Salaatschüsslä, wo mer uf ds Hoochzet übechuu händ, isch nuch gloggäganz.
|
|
Glöggli
|
|
m
|
Glöcklein
|
D Mässdiäner tüänd bi dr Wandlig mit dä Glöggli lüütä.
|
|
Glögglischpiil
|
|
n
|
"Glockleinspiel", Spitzbubenstreich
|
Naa dr Mäi-Andacht hämmer uffem Häiwääg ds Glögglischpiil gmacht.
|
|
Glööläti
|
|
|
Ausgelassenheit, Ungezogenheit
|
De Goofä wo zu üüs uff Bsuäch chuu sind, händ ä sonä Glööleti tuä, dr Vatter hätt-si dä gad zum Tüüfel gjagt.
|
|
glöölet
|
|
|
heiter, übermütig, humorvollm dümmlich
|
Uhni ä glöölets Gmüät gklundsch hütt nümmä durä.
|
|
glotzä
|
|
|
starren
|
De händ nu nuch blööd g'glotzet, wo-ni mit nüüä Schuänä häichuu bi.
|
|
Glüngg
|
|
n
|
Innereien (Lunge und Herz)
|
Früäner hätt's öppädiä Glüngg zum Zmitaaaag ggii.
|
|
Glünggi
|
|
m
|
Gauner, Tunichtgut, Taugenichts
|
Deer Suu isch nüd rächt usä chuu, är sig ä Glünggi.
|
|
Gluscht
|
|
|
Lust, Appetit, Wunsch
|
Ich hett Gluscht wider ämaal uffnä Chalbewuurscht,.
|
|
Glüschtler
|
|
m
|
Lustmolch
|
Du bisch ä altä Glüschtler oder Glüschtäler. (mit-emä taapigä Gmüät)
|
|
Gmäch Aaleggi
|
|
n
|
unvorteihafte Kleider
|
Mit dem Gmäch chaasch ja niänä hii. Das isch mer wider ä-n-Aaleggi.
|
|
gmerggä
|
|
|
bemerken, verstehen,
|
Gmerggsch-es, wäni daa truggä?
|
|
Gmerggigä
|
|
m
|
einer, der bemerkt, was gemeint ist
|
Ä Gmerggig isch'r nüüd, sust hett'r gmerggt, as-nä Marili gäärä hätt.
|
|
Gmoscht
|
|
n
|
Gedränge, Gepferche, viel Leute
|
Äs sind sächs inä Viärplätzer iigschtigä, de händ äis Gmoscht gkaa Wänn meh Lüüt inä Lift iischtiiged, gitt's äs Gmoscht.
|
|
Gmuäsel
|
|
n
|
undeutliches Reden, siehemuäslä
|
Är hätt ä sones Gmuäsel gkaa, mä hätt nüüt verschtandä.
|
|
gmüätli
|
|
|
gemütlich
|
Mer händ's gmüli kaas und nuch ächlä käffälet.
|
|
gnappä
|
|
|
hinken
|
Was chunnt dä dett für äinä z gnappä?
|
|
Gnatsch, äs
|
|
n
|
Undeutliche Sprache, muäslä
|
Der hätt äs Gnatsch bim Redä, sitt'r äs pBiiss härtt.
|
|
Gnigg
|
|
n
|
Genick, Nacken
|
Är hätt-nä äm Gnigg paggt. Wer ds Gnigg bricht, isch mäischtens schtäibäitood.
|
|
gnissälet
|
|
|
pingelig, kleinlich
|
Das Hauäli vu Wiibervolch hätt äso gnissälet gfraget, mä hätt gad gmerggt, as-si's äm andärä nüd mag g'gunnä.
|
|
gnüägälä
|
|
|
genug gegessen haben, genug haben
|
Nach derä waggärä Porziuu hätt's äim dä afed afu gnüägälä.
|
|
Gnüäl
|
|
n
|
Drucheinander, Unordnung
|
De händ ä-n.eeländs Gnüäl gkaa, niämer hätt rächt gwüsst, was da söl guu. Dr Redner hätt mit simm Manuskript äs Gnüäl gkaa.
|
|
Goffärä
|
Goffärä
|
f
|
Koffer
|
Zum Verräisä bruucht's gwöhndli ä Goffärä.
|
|
Göfferli
|
Göfferli
|
n
|
kleiner Koffer
|
Dr Toggter hätt uf dr Wisitä sis Toggtergöfferli binem.
|
|
Göfferlimuni
|
|
m
|
Inseminaionsinspektor künstlicher Besamer
|
Im Summer haut's dr Göfferluimuni uff d Alpä gu g cChuä besaamä.
|
|
Gööfli
|
Gööfli
|
n
|
Kleinkind
|
|
|
Goof
|
Goofä
|
n
|
Kinder
|
|
|
göörbsä
|
|
|
gorbsen, rülpsen
|
Chliini Gööfli müänd nach äm Schoppä göörbsa oder göörbslä
|
|
Göörbsi
|
Göörbsänä
|
m
|
einer der gorpst, aber auch abschätzig
|
Was sind dä daas fürnig Göörbsänä, wo da z laufä chänd?
|
|
gopferchlemi!
|
|
|
Schimpwort
|
|
|
gopfertami!
|
|
|
Schimpfwort
|
|
|
gopferteggel!
|
|
|
Schimpfwort
|
|
|
gopfertelil!
|
|
|
Schimpfwort
|
|
|
gopfertoori!
|
|
|
Schimpfwort
|
|
|
goppelau!
|
|
|
Sicher! Natürlich! Hoffentich.
|
Wirsch ämaal goppelau nüd i dem Wätter verusä.
|
|
gottäfroh
|
|
|
erleichtert, glücklich,
|
Är isch gottäfroh gsi, wo ds Exaamä durä gsii isch.
|
|
gottlos
|
|
|
Verstärkung sehr, viel
|
Mer händ's ä gottlosi Schüüni gkaa uff dr Hoochzeträis.
|
|
gottschträäffli
|
|
|
grauenhaft, wahnsinnig,
|
Deer hätt's mit-em Velo im Glötsch gootschträffli übrzwiggt.
|
|
graabä
|
|
|
ergrauen
|
Wämä elter wiirt, graabe-p-mä halt, und mit dr Ziit wäärded Haar wiiss.
|
|
grääbälä
|
|
|
grauen, muffig riechen, nach Schimmel riechen
|
Wänn öppis zlang bhaltisch faat's a grääbälä.
|
|
Graagg
|
Graaggä
|
m
|
Krähe, Rabe
|
g Graaggää chräied wider meh as früäner.
|
|
Graaggäwädli
|
Graagäwädli
|
n
|
geformte, muskulöse Wade, Sportlerwädli
|
Dr Heiri laat g Graaggäwädi fürä, wän'r die chuurzä Hosä-n-aahätt.
|
|
gramsälä
|
|
|
jucken, surren im Körper
|
Äs gramsälet äim gaad,äso schüü isch de Musig.
|
|
Greed
|
|
n
|
Gerede
|
Äs bruucht nöpfiil, chunnscht ids Greed.
|
|
Gresli
|
Gresli
|
n
|
junges Gras
|
Aafangs Mäi hätt's afed ä schüüs Gresli.
|
|
Grind
|
Grind oder Grindä
|
m
|
derb für Kopf, Haupt
|
Hör uuf, sust gib dr uffä Grind! Wänn'r veruggt isch, macht'r dr Grind.
|
|
grindlä
|
|
|
den Kopf machen
|
Mosch nüd grindlä wägä demm.
|
|
Grindli, Grindlichäib
|
Grindlänä, Grindlichäibä
|
|
neigt dazu oft den Kopf zu machen
|
Der isch vu chlii uuf ä Grindlichäib gsii.
|
|
Grindweh
|
|
n
|
Kopfschmerzen
|
Vu dem Schnaps chunndsch ds Grindweh über.
|
|
Grischp
|
Grischp
|
n
|
dünnes Geäst, Chrisrückstände
|
Nach-em Büürdälä hätt's wagger Grischp äm Bodä. Daas chaamä nih zum Aafüürä oder zum Foprtgkiijä.
|
|
grochsä
|
|
|
lautstark seufzen, Mühe haben
|
Är hät allpott üppis z grochsä.
|
|
Grochsi
|
Grochsänä
|
m
|
Jammerer,
|
Deer isch afed ä-n-altä Grochsi woordä.
|
|
gröölä
|
|
|
gröhlen, laut aber nicht schön singen
|
Bim Schtelligstaag sind de jungä Puurschtä vom Beiz zu Beiz und händ uff dr Schtraass ummägröölet.
|
|
groossaartig
|
|
|
eingebildet, protzend, stolz, überheblich
|
|
|
grossgchotzet
|
|
|
protzig, angeberisch, eingebildet
|
De sind nüüt und händ nüüt, drum chänd-si äso grossgchotzet derhäär.
|
|
grüäzä luh
|
|
|
grüssen lassen
|
Lass-mer-s' grüäzä.
|
|
Grüändlig
|
|
|
Grünling, Unreifer, Halbwüchsiger
|
Bis du ruäig, du Grüändlig, wänn di groossä Lüüt reded.
|
|
Gruäz, Gruäss
|
Grüäss, Grüäz
|
m
|
Grüsse
|
Ich muäs dr nuch ä Grüäz uusrichtä.
|
|
grüäzech
|
|
|
grüsst euch
|
Grüezech mitänand, im schüünä Glaarnerland!
|
|
grüäzi
|
|
|
grüss dich
|
Mä lupft dr Huät und säit "güäzi".
|
|
Grümpel
|
|
n
|
Gerümpel, alte Sache
|
Ä Huuffä, wo mä uufbewahrt, isch Grümpel.
|
|
Grümpelchamer
|
Grümpelchamärä
|
f
|
Gerümpelkammer
|
Ä Grümpelchamer sö-p-mä wider ämaalö uufruumä.
|
|
Grüscht
|
|
n
|
Gerüst
|
Är isch vum Grüscht abäkiit.
|
|
Grütz
|
|
f
|
Intelligenz
|
Deer hätt kä Grütz im Chopf.
|
|
Grüübä
|
Grüübä
|
f
|
Rückstand beim Fett, Nasägrüübä
|
Är hätt i dr Nasä g'grüblet und ä Nasägrüübä abägholt. (Siehe auch "Böögg")
|
|
gruupä
|
|
|
kauern, sich ducken,
|
Si sind hinderem Müürli abäg'ruupet, as-mä si nüd gseh hätt.
|
|
grüüsig
|
|
|
ekelhaft, hässlich,
|
Ä grüüsigi Fasnachtslarverä. Tuä ä chlää aaschtändig ässä, nüd äso grüüsig. Si händ grüssig Witz verzellt.
|
|
Gschäftlimacher
|
|
|
Makler, Profiteur, raffinierter Verkäufer
|
Der hätt etz würggli alles chännä verchaufä, är isch ä Gschäftlimacher gsii und hät u für siich gluäget.
|
|
gschämig
|
|
|
peinlich, schändlich
|
Äs isch gschämig, we si deer nach viärzg Jahr i dr gliichä Buudä i-p-Pänsiuui entluh händ.
|
|
gschändä
|
|
|
mutwillig beschädigen, zu Schanden machen
|
D Nachtbüäbä händ gschändet, wänn-si äs Mäitli nüd inäluu hätt.
|
|
Gschändhünd
|
|
m pl
|
mutwillige Zerstörer, Schadenanrichter
|
De Gschändhünd händ über Nacht alles kabutt gmachet.
|
|
Gschängg
|
Gschängger
|
n
|
Geschenk
|
Da häsch dä z Gschängg!
|
|
Gschänggli
|
Gschänggli
|
|
Geschenklein
|
Ä dr Wiänacht tüänd-s' Gschänggli uuf.
|
|
gschauä
|
|
|
ansehen, mustern,
|
Bim Grüäzisägä hätt'r nä zeerscht gschauet. Mosch öppis gschauä, bivor's chaufsch.
|
